نقش نظام بانکی و مالی در بحران کرونا با حضور دکتر محمدهاشم بت شکن در نشست چهارم گفتگوهای آزاد علامه بررسی شد

چهارمین نشست از سلسله نشست های گفتگوهای آزاد علامه با حضور دکتر محمدهاشم بت شکن (رئیس خوشه مشورتی پولی و بانکی در کشور و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی) با موضوع "نقش نظام بانکی و مالی در بحران کرونا" سه شنبه ۲۰خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۲۱:۳۰ به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در این برنامه بحث مالیات بر خانه های خالی به عنوان راهکار دولت در کنترل بازار مسکن مطرح شد و از نظر دکتر بت شکن در شرایطی مالیات باید دریافت شود که متغیرهای اقتصادی قابل پیش بینی باشد. چرا که بازار مسکن مانند سایر بازارها قابل واردات نیست و همواره باید ذخیره ای در حوزه مسکن داشته باشیم و آن حداقل سرانه هر خانوار برای شهر تهران 75 متر و برای سایر شهرها 100 متر است و اگر شرایط بالا رفتن قیمت مسکن را شاهد بودیم با عرضه موجودی مسکنی که دولت تهیه کرده است بازار کنترل می شود. راه دیگر توانمندسازی اقشار مردم برای خرید مسکن است و این وام باید در استطاعت آنها باشد. مثلا وام 200 میلیون تومانی حدود 3 الی 4 میلیون قسط دارد و برای دهک های 4 و 5 که اکثرا کارمند هستند مقداری سخت است.

ایشان همچنین در مورد گرفتن مالیات بر سود سپرده های بانکی گفت: در این شرایط فعلی اعتقادی به گرفتن مالیات به سود سپرده ندارم. مردم اعتماد زیادی به بانکها دارند و اگر مالیات گذاشته شود موجب سسلب اعتماد می شود و این سرمایه هنگفت در جای دیگری سرازیر می شود و در این خصوص باید قوانین و مقررات بانکی متناسب با آن تغییر کند.در مورد بنگاهداری برخی از بانکها ایشان تاکید داشتند که در بانکهای دولتی و تخصصی بنگاهداری صورت نگرفته است از جمله در بانک کشاورزی و بانک مسکن. چرا که سرمایه های آنها در کارهای مختص و مرتبط با آنها مصرف می شود. چیزی که در بنگاهداری بانکها مشهود است شاید در سودآوری غیر مرتبط با چرخه بانکی است از جمله در بانکهای تجاری که در قبال دیون دولت به این بانکها برخی کارخانجات و شرکت ها را به اختیار در آورده اند و این عمل ناخواسته صورت گرفته است. در این زمینه باید این تفکیک صورت گیرد.

ایشان در پاسخ به سوال دکتر مهدوی زاهد مبنی بر ورشکستگی برخی بانکها بر اساس ماده 141 قانون تجارت پاسخ دادند: در ماده 141 قانون تجارت داریم که: «اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رای واقع شود. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال ندهد باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده ۶ این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد. در صورتی که هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می‌شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد، هر ذینفع می‌تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت‌دار درخواست نماید.» در بانکها حتی اگر ناترازی نقدی رخ دهد نیز ورشکسته اند ولو بر اساس ماده 141 قانون تجارت نباشد. به عقیده بنده ورشکستگی در بانکها نیاز به ارزیابی کیفی دارایی ها بر اساس گزارش بانک مرکزی دارد و اگر اندازه دارایی های بانک زیاد باشد می تواند دارایی انباشه و کاستی را پوشش دهد. به نظر بنده اگر بانک سه شرط زیر را داشت می توان گفت که ورشکسته است: اضافه برداشت از بانک مرکزی، زیان انباشه و بالا بودن نسبت مطالبات از دارایی؛ این سه مورد نشانه بدخیمی بانک است.

ایشان در بخش دیگری در خصوص ادغام اخیر برخی بانکها گفت: یکی از راهکارها برای کاهش هزینه بانکها ادغام شعب و برخی موسسات و بانکها می باشد و این برای هم افزایی بانکها مونند بانک سپه موجب هم افزایی و درآمد بیشتر است و از سوی دیگر کاهش هزینه ها را در پی دارد. 

حذف 4 صفر و یا حتی یک صفر از پول ملی از دیگر سوالاتی بود که پرسیده شد و دکتر بت شکن پاسخ داد: حذف صفر باید با داشتن برنامه باشد و در پی آن اصلاح اقتصادی داشته باشیم و این یک ماژول از اصلاح ساختار بانکی است و خود به خود حذف صفر از پول ملی به عنوان یک خروجی مطرح نیست و اگر اصلاح نظام بانکی رخ دهد و حذف صفر از پول به عنوان نقطه شروه باشد خوب است و با آن موافقم.

ایشان در مورد بازار بورس بیان داشت:باتوجه به ترم در جامعه نقدینگی ها به سمت بازار بورس سوق داده شده است و چون بازارهای سرمایه ای در ایران ابزارهای کنترل ریسک را دارند مقداری ایمن هستند اما هجوم یکباره مردم به بازار بورس و بی گدار وارد شدن برای سود بردن در زمان کوتاه مقداری نگران کننده است. مردم باید تحلیلگر بازار باشند و حداقل در 50 شرکت برتر بورسی سرمایه گذاری کنند و این برای آنها مطمین تر است و مقدار ریسک را کاهش می دهد.

گفتنی است دکتر کورش صفوی، دکتر محمدباقر خرمشاد، دکتر نهال نفیسی، دکتر علی تقی‌زاده، دکتر محمدمهدی اردبیلی، دکتر احسان خاندوزی، دکتر فریبرز درتاج، دکتر وحید شالچی، دکتر علی سرزعیم، دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی، دکتر احمد برجعلی، دکتر محمدهاشم بت شکن و مهندس محمد درویش استادان حاضر در این نشست می باشند.

در بخش پایانی دکتر بت شکن در خصوص ابعاد پولی و بانکی بحران کرونا گفت: افت 20 تا 30 درصدی شاخص بورس های دنیا و در حوزه های اقتصادی که به برخی کسب و کارها آسیب رسید هرچند در حوزه فروشگاه های آنلاین سود بردند. در کل در تمام دنیا شکلهای خروج از بحران کرونا را در سه یا چهار شکل می دانند؛ به شکل V (با سرعت)، به شکل U (نیمه سریع)، به شکل L (ادامه دار) و به شکل W. به نظر بنده در ایران برون رفت به شکل اول V و با سرعت است. در حوزه اجرایی سه مخاطب داریم؛ خانواده، کسب و کار و حوزه مالی. اقداماتی در این زمینه ها انجام شده است. در حوزه خانواده با پرداخت وام یک میلیون تومانی و بسته معیشتی و کمک خانوار، در کسب و کارها در حوزه دادم وام و تعویق پرداخت و مالیات و بیمه بیکاری و ... در بخش سیاست مالی با پرداخت 25 هزار میلیارد تومان وام برای 22 میلیون نفر به صورت قرض الحسنه که از منابع بانکی تامین شده و آن را از 1.8 درصد مابه التفاوت سود سپرده 10 درصد و سود وام 11.8 درصد بانکها پرداخت شده است.