دکتر کاظمی نجف آبادی: بهتر است در شرایط کرونا ایران از اوپک خارج شود

"نفت ایران، کرونا و تحریم" با حضور دکتر عباس کاظمی نجف آبادی ( متخصص حقوق و قراردادهای نفتی و عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی) و اجرای  گفتگو محمدرضا رحمت خواه (دانش آموخته علم سیاست و کارشناس فرهنگی دانشگاه) در سلسله نشست های گفتگوهای آزاد علامه سه شنبه ۱۸شهریور ۱۳۹۹به همت خانه آزاداندیشی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی بررسی شد.

در ابتدای برنامه دکتر کاظمی نجف آبادیبیان داشت؛ در گذشته و در زمان قاجار با شرکتهای بین المللی برای استخراج نفت قرار داد می بستیم تا نفت را برای ما استخراج کنند و در قبال فروش آن ارز دریافت می کردیم. این مدل استفاه از نفت خام و تامین ارز دولتی مزایا و معایبی دارد و نقطه ضعف آن در بازارهای جهانی است چرا که فقط ایران فروشنده نفت نیست و سایر کشورها نیز حضور دارند و به لحاظ بازار یکی از ده ها صادر کننده نفت و به لحاظ ذخایر نفت و گاز جزو سه کشور اول هستیم.

وی در ادامه گفت: مشکلات حوزه نفتی در سه مورد خلاصه می شود: آمریکا با سیاستهای ظالمانه مانع فروش نفت شده است. دو اینکه در وضعیت کرونا قرار داریم و الان با رکود مواجهه هستیم چرا که بیشترین مصرف نفت در دنیا برای بنزین و محصولات شیمیایی است و الان با کاهش حمل و نقل مصرف کاهش یافته است و عرضه از تقاضا پیشی گرفته است. سوم کاهش تقاضا و تولید بالای نفت به طوری که مخاذن نفتی پر شده و سبب شد نفت حتی با قیمت منفی فروخته شود. حال با این شرایط که ایران نفت را بصورت غیر رسمی و با واسطه می فروشد هزینه های دلالان و واسطه ها نیز بر آن افزوده شده است و با این شرایط نه تنها سود نمی بریم بلکه زیان هم می بینیم.

دکتر کاظمی نجف آبادی در پاسخ به سوال اینکه جایگاه کشور در فضای سیاسی  فروش نفت در اوپک و دنیا در کجا قرار دارد پاسخ داد: از نگاه حقوقی ایران اولین کشوری است که قرارداد نفت برای مصارف صنعتی را بست(قرارداد دارسی) و در سالهای 1330 و دهه پنجاه مبدع قراردادهای پیمانکاری بوده است. بنابراین در زمینه حقوقی قدرتمند است. اما در زمینه سیاستگزاری متاسفانه از زمان قاجار تا کنون سیاست ما در فروش نفت تغییر نکرده است. یعنی یک کشور خارجی نفت را برای ما استخراج کند و در ازای فروش آن پول بگیریم. در زمان پهلوی نگاه به نفت در قالب کیسه پول بوده است چرا که شرکت ملی نفت زیرمجموعه وزارت اقتصاد و دارایی بود و اصلا وزارت نفت نداشتیم. در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این تفکر خام فروشی نفت همچنان تا کنون ادامه دارد. بنابراین در زمینه سیاستگزاری ضعیف هستیم.

ایشان در مورد سوال چقدر توانایی استفاده از ظرفیت های حقوقی در مجامع بین المللی و اوپ را داریم؟ بیان داشت: هیچ کس نمی تواند نقش اوپک را در دنیا نادیده بگیرد تا جایی که تصحیح و قیمت گذاری  نفت را انجام می دهد و بنده می گویم که با توجه به هزینه هایی که اوپک برای ما دارد موافقم در شرایط سیاسی کنونی از اوپک خارج  شویم. در سالهای اخیر با توجه به عرضه نفت از سوی ایالات متحده و روسیه و ... مقداری از تاثیر اوپک کم شده است. در اوپک ماندن یعنی خام فروشی نفت و به جای اینکه در اوپک به عنوان صادرکننده باقی بمانیم بهتر است نگاه و سیاستهایمان را تغییر دهیم و با تبدیل نفت به فرآورده های نفتی به وارد کننده نفت تبدیل شویم و با سودآوری آن هزینه ها را تامین کنیم. الان در اوپک سهمیه 5 میلیون بشکه نفت را داریم اما برای ما فایده ای ندارد چرا که با تحریم هایی که از سوی ایالات متحده شده ایم نمی توانیم نفت را صادر کنیم. دوم اینکه با توجه به ظرفیت های نیروی انسانی جوان و سطح علمی کشور و با توجه به سیاست و دشمنی آمریکا با ملت ایران بهتر است از اوپک خارج شویم و برای همیشه به سیاست خام فروشی نفت خاتمه دهیم. در این فرصت فراهم شده با مدیریت صحیح می توانیم به این قدرت دست یابیم و آن موقع در دنیا حرف برای گفتن داریم.

آقای رحمت خواه در سوالی پرسید که آیا فروش نفت در دنیا متوقف خواهد شد و قیمت آن به کجا خواهد رسید؟ دکتر کاظمی نجف آبادی در این زمینه ذکر سه نکته را ضروری دانستند: اول اینکه فروش نفت در دنیا متوقف نمی شود و اقتصاد برخی از کشورها به آن وابسته است. دوم اینکه حداقل قیمت نفت که باید باشد تا شرکتهای آمریکایی روی آنها سرمایه گذاری کنند تا زیان ده نباشند بین 30 تا 40 دلار است بنابراین آمریکا با ابزارهای قدرتی که دارد سعی می کند برای بلند مدت کمتر از این قیمت نباشد و این در وضعیت کرونا ادامه دارد. سوم اینکه کاهش استفاده از انرژی و نفت در حمل و نقل و ... موجب کاهش قیمت نفت شده است و کمتر هم می شود. در این شرایط کشورهایی که زیرساختهایشان برای نفت 50 دلار آماده است و حالا که نفت به کمتر از 40 دلار سقوط کرده استبرای این منبع ارزان جایگزینی ندارند.

وی گفت: حتی در زمان تحریم کشورهایی مانند چین نیز نفت از ما نمی خرند و با تحریم های صورت گرفته به سمت فروش نفت به صورت غیرمستقیم و با واسطه رفته ایم و لازمه آن پایین بودن قیمت از قیمت فعلی است و در این مورد فروش نفت برای ما زیان ده نیز می باشد، در شرایط کرونا که دچار این تهدید شده ایم ما می توانیم آن را به فرصت تبدیل کنیم و برای همیشه به خام فروشی نفت خاتمه دهیم و مسیر را عوض کنیم.