پروفسور نوآم چامسکی: پژوهش‌های صورت‌گرفته در دانشگاه علامه‌طباطبائی برجسته و شگفت‌انگیز‌ است

پروفسور نوآم چامسکی از مهمترین اندیشمندان دوران معاصر برای اولین بار در یک دانشگاه ایرانی در وبینار انجمن علمی دانشجویی زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی سخنرانی کرد.

به گزارش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه به نقل از روابط عمومی دانشگاه، دبیر انجمن علمی زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در ابتدای این نشست، مقدمه‌ای از برنامۀ کمینه‌گرا، پیشرفت‌های‌ نوین در نحله زایشی و بیان گزیده‌ای از‌ انقلاب چامسکی در علوم شناختی را مطرح کرد.

در ادامه دکتر محمد دبیرمقدم، استاد ممتاز دانشگاه علامه طباطبائی به معرفی فعالیت‌های گروه‌ زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی پرداخت و دانشگاه علامه طباطبائی را به عنوان دانشگاه تخصصی و پیشرو در علوم انسانی معرفی کرد.

وی در ادامه از اهمیت والا و گرانقدر آثار چامسکی در علوم شناختی و به ویژه در زبان‌شناسی سخن گفت و به برخی از سازوکارهای بنیادی در نظریه‌های چامسکی اشاره کرد.

پروفسور چامسکی در ادامۀ نشست بیان کرد: حضورم در این محفل مایۀ مسرت است و از اینکه چنین برنامه‌ای در ایران و در دانشگاه علامه طباطبائی برگزار می‌شود بسیار خرسندم. پژوهش‌های صورت‌گرفته در دانشگاه علامه طباطبائی برجسته و شگفت‌انگیز‌ است.

وی به‌ ذکر نکاتی پیرامون ماهیت زبان و فرگشت آن‌ پرداخت و خاطرنشان کرد: زبان برای ارتباط، فرگشت نیافته است و محصول هزاران سال انتخاب طبیعی نیست. بنابراین این فرضیه که زبان انسان اساساً برای ارتباط باشد و در نهایت، یک وسیلۀ ارتباطی، نمی‌تواند درست باشد.

او با بیان شواهد زیست‌شناختی متعدد برای ادعای خود گفت: در فرضیۀ دیگری، زبان، محصول جهشی ژنتیکی است و عواملی چون انتخاب طبیعی در آن دخیل نبوده‌اند. از این منظر، زبان انسان اساساً وسیله‌ای‌ است برای تفکر و‌ نه ارتباط.

چامسکی در ادامه با ذکر مثال‌هایی بیان کرد که قوۀ نطق و به صورت دقیق‌تر «دستور جهانی»، بهینگی پردازشی را همواره بر بهینگی ارتباطی ترجیح می‌دهد.

وی تصریح کرد: ترتیب خطی هیچ‌گاه برای کودک تعریف نشده و تمام درک انسان از زبان در ساخت‌های پایگانی اتفاق می‌افتد. بنابراین برونی‌شدگی بخشی اصلی و بنیادی از قوه نطق نیست. حتی آنچه یک فرد در ذهنش با خود تکرار می‌کند نیز همچنان نوعی از برونی‌شدگی است و چنین به نظر می‌رسد که دسترسی به بخش هسته‌ای و مرکزی زبان به صورت خودآگاه مقدور نباشد. بنابراین، یکی از وظایف زبان‌شناسان کشف راهی برای رسیدن به بخش مرکزی زبان است.

این زبان‌شناس برجسته در ادامه با اشاره‌ به آخرین پژوهش‌های انجام‌شده در مفاهیمی چون فضای‌ کاری نحوی، عملیات ادغام، عامل سوم در طراحی زبان و جابجایی نحوی گفت: نحو‌، مهمترین‌ و اصلی‌ترین بخش زبان است. نحو، یعنی برخورداری از دانش و زبان نیز یعنی همان نحو. زبان مانند‌ دیگر چیزها در جهان طبیعی، یک ابژه زیستی است و قوانینی بر آن حاکم است که از قوانین طبیعی پیروی می‌کنند.

گفتنی است، در پایان این نشست، دکتر دبیرمقدم سوالاتی پیرامون سرشت عملیات ادغام برونی و درونی، عامل سوم و ارتباط آن‌ها با عقل‌گرایی‌ دکارتی مطرح کرد. وی سپس بر پایه نظریۀ تعاملی که واضع آن چامسکی است، نظر او را پیرامون ارتباط حوزه‌های متفاوت زبان به خصوص حوزه نحو و ساخت اطلاع، جویا شد. در نهایت در پرسش دیگری در مورد پیشرفت‌های رده‌شناختی و آثار به دست آمده در پژوهش‌های چامسکی سخن گفته شد و از چامسکی سوال شد که تا چه حد می‌توان از چنین تحلیل‌هایی در برنامۀ کمینه‌گرا و به صورت کلی نحله زایشی استفاده کرد.

بر اساس اعلام، انجمن علمی دانشجویی زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، در این نشست که با توجه به همه‌گیری کرونا در بستر مجازی برگزار شد، بیش از ۷ هزار نفر علاقه‌مند از سراسر جهان شرکت کردند.