برنامه "فرهنگ رمضان درترکیه" در قالب شب های فرهنگی دانشگاه در بستر مجازی برگزار شد

به گزارش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، نشست مجازی با عنوان "فرهنگ رمضان در ترکیه" در قالب شب های فرهنگی دانشگاه با حضور دکتر عایشه دیوارجی، استاد دانشگاه باشکنت ترکیه و شفق ییلماز هنرمند نمایش سنتی قره گوز، به همت انجمن علمی- دانشجویی زبان و ادبیات ترکی استانبولی در بستر مجازی برگزار شد.

این برنامه با هدف آشنایی بیشتر علاقه مندان با اشتراک های فراوان فرهنگی، تاریخی، علمی و دینی بین ایران و ترکیه برگزار شد.

دکتر عایشه دیوارجی در ابتدای این نشست گفت: رمضان ماهی است که همه یکسال برای آمدنش انتظار می کشند و مراسم های خاصی را ترتیب می دهند که این مراسم ها با توجه به اجتماع و فرهنگ ها متفاوت هستند. در کشور ترکیه نیز این ماه بسیار مهم است و مردم برای استقبال از آن به صورت جدی آماده می شوند. خانه تکانی و خرید انواع مواد غذایی مانند مربا، قرابیه، زیتون، گوشت خشک، ترشی و میوه های خشک، گوللاچ، تهیه رشته آشی و ماکارانی در خانه، از دیگر آیین های استقبال از ماه مبارک رمضان در ترکیه است. همچنین از زمان سلطان احمد اول در مساجدی که دو مناره هستند بین دو مناره با نورهای رنگی جمله هایی مثل "خوش امدی رمضان" یا "در رمضان خوبی کن" نوشته می شود.

وی بیان کرد: روزه به غیر از اینکه از جهت دینی برای ما عبادت خاصی است و باعث افزایش صبر، تقویت ایمان و نزدیکی به خدا می شود از جهت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غذایی نیز بسیار مهم است. با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان هم ملت و هم دولت آماده استقبال از این ماه می شوند. در ترکیه از دوره عثمانی، قبل از شروع ماه مبارک رمضان به مردم اعلام می شد قیمت محصولات غذایی را افزایش ندهید، بازارها را تمیز و مرتب کنید و لباس های تمیز بپوشید تا مردم در امنیت و رفاه بیشتری روزه بگیرند. البته در زمان کنونی نیز دولت قبل از شروع ماه مبارک رمضان این در خواست ها را از طریق رسانه مطرح می کند.

وی در خصوص چگونگی اعلام شروع ماه مبارک رمضان در ترکیه اظهار کرد: اعلام شروع ماه رمضان در گذشته به این صورت بود که گروهی از روحانیان به محض دیدن هلال ماه رمضان با طبل کوبی و شلیک توپ شروع این ماه را به مردم اطلاع می دادند ولی امروزه تقویم های مخصوص ماه رمضان وجود دارد و مردم از طریق آنها زمان شروع و پایان ماه رمضان و سحر و افطار را متوجه شوند.

استاد دانشگاه باشکنت ترکیه با اشاره به رسم افطاری در بین مردم ترکیه گفت: مردم ابتدا بعد از شنیدن اذان، دعا می خوانند، اگر بزرگی در خانه حضور داشته باشد آن بزرگتر با صدای بلند دعا می خواند و بعد از آن شروع به خوردن افطار با خواراکی های مثل زیتون، پنیر، انواع مرباها، پیده و شیرینی گوللاچ می کنند. بعد از افطار نماز مغرب را می­خوانند و پس از خوردن یک آش گرم و نوشیدن چای که در افطار مردم ترکیه جای ثابت دارد، مردم دسته دسته برای خواندن نماز عشا به مسجدها می روند.

وی همچنین به برپایی سفره های افطاری به صورت رسمی تر توسط دولت اشاره کرد و گفت: قبل از شیوع کرونا، هر ساله چادرهای بزرگی بوسیله شهرداری ها، در شهرهای مختلف برپا می شد که به آنها چادرهای افطاری می گفتند و مردم با ورود به این چادرها با استفاده از خوراکی ها و غذاهای تدارک دیده شده افطار دسته جمعی می کردند. در دوره عثمانی نیز در عمارت ها و مهمان سراها افطاری های بزرگ برگزار می شد و اینگونه بود تا مهمانان حضور پیدا نمی کرند میزبان افطار نمی کرد. نکته جالب این است که همه، حتی فقرا می توانستند در این مهمانی­های افطاری حضور پیدا کنند. در این مهمانی­ها به پاس حضور مهمان و دخیل کردن میزبان در ثواب افطاری و همچنین به منظور کمک پنهانی، کیسه های طلا و نقره به نام پول دندان به مهمانان هدیه می دادند.

دکتر دیوارجی افزود: اکنون نیز، هم از طرف مردم و هم از طرف دولت به مردم نیازمند کمک می شود. پاکت هایی به نام پاکت افطاریه یا رمضان در فروشگاه ها توزیع می شود و مردم یا موسسه­های مختلف آن پاکت ها را خریداری می کنند و پول جمع آوری شده از خرید این پاکت ها به افراد نیازمند اهدا می شود.

وی بیان کرد: غیر از افراد بزرگسال، کودکان نیز به گرفتن روزه علاقه دارند. برای اینکه کودکان به روزه گرفتن عادت کنند، روزه­های کله گنجشکی می گیرند که در ترکیه به آن تکنه اروجه می گویند. تکنه چیزی شبیه لگن امروزی است. کودکان از سحر تا ظهر چیزی نمی خورند و هنگام ظهر زیر این لگن ها پنهان می شوند و غذا می خورند. بزرگان خانواده برای تشویق بچه هایی که روزه کامل می­گیرند بعد از نماز مغرب که بچه ها روزه خود را افطار کردند به آنها می گویند، روزه­ای که گرفته ای را به من بده و در عوض به آنها پول می دهند و تشویقشان می کنند.

استاد دانشگاه باشکنت در پایان گفت: در ماه مبارک رمضان برای مردم سرگرمی های بسیاری مانند نمایش های قره گوز، تئاترها و مداحی در نظر گرفته می شود و تقریبا در تمام کانال های ترکیه ویژه برنامه های ماه مبارک اجرا می شود.

در بخش پایانی برنامه نمایش سنتی "قره گوز" توسط شفق ییلماز، هنرمند توانمند ترکیه اجرا شد. "قره گوز"، نمایش مهم سنتی و کهن ترکیه با محوریت مناظره جنجالی است. شخصیت‌ اصلی این گونه نمایشی، "قره ‌گوز" به معنی سیاه چشم‌ است که عضو ثابت نمایش‌های سایه ‌بازی محسوب می‌شود. تمام نمایش ‌های سایه‌ بازی که قره ‌گوز در آنها حضور دارد به یک مناظره جنجالی میان او و فرد دیگری ختم می‌شود.