داشتن سبک زندگی سالم در کاهش اضطراب امتحان موثر است

وبینار "مدیریت استرس و تنظیم هیجان دانش آموزان در ایام امتحانات" از سلسله وبینارهای علمی سه شنبه های مشاوره ای، با حضور دکتر محمد ربیعی، استادیار و عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهرکرد به همت انجمن علمی-دانشجویی مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی و با همکاری انجمن مشاوره ایران در بستر مجازی برگزار شد.

به گزارش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، محمد ربیعی، با اشاره به اینکه جایگاه اضطراب و حافظه، در مغز، در کنار هم هستند، گفت: اگر اضطراب افزایش یابد، می‏تواند روی فرایندهای حافظه اثر بگذارد و آموخته های دانش آموزان را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مسائلی که دانش آموزان در طول تحصیل با آن روبرو هستند اضطراب از امتحان است که می‏تواند مسائل جدی را در فرایند پیشرفت تحصیلی آنها ایجاد کند.

وی بر توجه به جایگاه اضطراب امتحان در مشکلات تحصیلی برای آسیب شناسی این مشکلات تاکید کرد و افزود: مشکلات تحصیلی در ۱۰ طبقه تقسیم بندی می کنند که بعضی از این طبقات، با اضطراب امتحان رابطه مستقیم دارند. با مداخله منسجم و کامل و مصاحبه تحصیلی خوب، می توان جایگاه امتحان و مشکلات مربوط به آن را در آسیب شناسی تحصیلی مشاهده کرد.

ربیعی خاطر نشان کرد: مشکل امتحان فقط وجود اضطراب نیست بلکه در مسائل مربوط به امتحان مشکلی به نام عدم مهارتهای فراشناختی مربوط به شناخت مسائل مهم هم وجود دارد. امتحان یعنی بتوان مسائل مهم را از غیر مهم تشخیص داد و  آن مسائل مهم را چندین بار خواند. اگر دانش آموزی این چنین به امتحان نگاه کند، توانایی تشخیص مسائل مهم از غیر مهم را پیدا می کند.

وی با بیان اینکه گاهی شرایط فیزیکی و روانشناختی نامناسب در جلسه امتحان وجود دارد، گفت: شرایط امتحان باید به شکلی باشد که بتوان توانمندی های افراد را اندازه گیری کند. وجود گل با گلدان های کوزه ای و همچنین فلاسک آب و یا شربت می‏تواند شرایط فیزیکی را مناسب سازد. شرایط روانشناختی هم بسیار در جلسه امتحان حائز اهمیت است. اگر معلمان اخلاق و رفتار مناسبی نداشته باشند به ایجاد اضطراب در دانش آموزان کمک می کنند و نمی توانند عملکرد واقعی دانش آموزان را مورد سنجش قرار دهند.

عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهرکرد ادامه داد: به جز بررسی اضطراب، مسائل دیگری هم وجود دارد که رعایت آنها می‏تواند به ارزیابی بهتر دانش آموزان کمک کند. گاهی تاکید بر ارزش های نامطلوب مانند سوالات نامناسب و حفظ مطالب وجود دارد در صورتیکه امروزه در تعلیم و تربیت تاکید بر حافظه بسیار کاهش پیدا کرده است.

وی اظهار کرد: دانستن نشانه های اضطراب بسیار پر اهمیت است چرا که موجب کاهش ابهام مسائل دانش آموزان می‏شود. وقتی دانش آموزی ابهام ندارد، می تواند اضطرابش را کاهش دهد. اضطراب امتحان، معمولا با ترس و دلهره هنگام مواجهه با امتحان خودش را نشان می‏دهد. دلهره، نگرانی و تشویش، قبل، هنگام و بعد از امتحان می تواند یکی از تعاریف پذیرفته شده و رایج مرتبط با اضطراب امتحان باشد. گاهی اوقات دانش آموزان از زمان اعلام تاریخ امتحان، علائم اضطراب امتحان را تجربه می‏کنند.

ربیعی افزود: بر اساس پژوهش ها، شکل گیری اضطراب امتحان از کلاس پنجم آغاز می‏شود و در کنکور به اوج می‏رسد و دانش آموزان بعد از کنکور کاهش اضطراب امتحان را تجربه می‏کنند. تپش قلب، خشکی دهان، معده درد، ترش کردن معده، درد معده تا پشت شانه ها و گردن، عرق کردن، سرگیجه، تکرر ادرار، لرزش و ... جزء علائم جسمانی اضطراب هستند. همچنین ریتم گرفتن با انگشتان، جویدن خودکار، بداشتهایی و یا پرخوری، کم خوابی، خواب زیاد و بد اخلاقی می‏تواند از نشانه های رفتاری در ایام امتحانات باشد.

وی در خصوص علائم شناختی اضطراب امتحان گفت: دانش آموزانی که اضطراب امتحان دارند ممکن است در ایام امتحانات تمرکز خود را از دست داده و نتوانند آموخته های خود را سازماندهی و تنظیم کنند و به همین دلیل پاسخ های پراکنده می‏دهند. از دیگر علائم شناختی در اضطراب امتحان احساس خالی شدن ذهن می‏باشد. به طور معمول دانش آموزانی که اضطراب امتحان دارند عملکردشان با هوش و زحمتی که کشیده اند، همخوانی ندارد و عملکرد آنها تحت تاثیر اضطراب قرار می‏ گیرد.

استادیار گروه مشاوره دانشگاه شهرکرد ادامه داد: اشتغال ذهنی با احساس ناتوانی همراه است و خودکارآمدی فرد را کاهش می‏دهد. همچنین شرطی شدن نیز می‏تواند یکی از علل اضطراب امتحان در دانش آموزان باشد.

وی بیان کرد: بر اساس پژوهش های انجام شده، بین هوش و اضطراب امتحان رابطه وجود دارد. افرادی که دارای هوش خیلی بالا و هوش پایین هستند، اضطراب امتحان را کمتر تجربه می‏کنند.

ربیعی با اشاره به رابطه عزت نفس و اضطراب امتحان افزود: بر اساس پژوهش ها، افرادی که آزمون ها را به عزت نفسشان ارتباط می‏دهند، اضطراب امتحان بیشتری را تجربه می‏کنند. ارزیابی های شناختی منفی از خود موجب اضطراب امتحان می‏شود. همچنین روش های نامناسب مطالعه می‏تواند به اضطراب در امتحان دامن بزند. اگر در نظام حاکم بر سیستم آموزشی، ملاک ارتقا فرد نمره امتحان باشد، احتمال اینکه اضطراب امتحان افزایش پیدا کند بسیار بالاست.

 وی مسائل خانوادگی را نیز از علل اضطراب در امتحان دانست و خاطر نشان کرد: انتظارات فراتر از توان دانش آموزان، روش های تربیتی مستبدانه و ... می‏تواند به اضطراب امتحان منجر شود.

عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه شهرکرد در پایان با اشاره به نکات گفته شده، داشتن سبک زندگی سالم در ایام امتحانات، خواب کافی و مناسب، تحرک، تغذیه، رفتارهای معنوی و ارتباط های اجتماعی را در کاهش اضطراب امتحان موثر دانست.

انتهای پیام/