عدالت اجتماعی و سلامت شاخص های مهم توسعه پایدار هستند

نشست علمی تخصصی محیط زیست با حضور مهندس محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، دکتر علی شادلو، مدرس و مشاور گردشگری، دکتر صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در حوزه پسماند و دکتر ستار پروین، هیئت علمی مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

به گزارش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر ستار پروین، هیئت علمی مددکاری اجتماعی دانشگاه محیط زیست را یک مسئله جدی در کشور دانست و گفت: محیط زیست از حوزه‌های مددکاری اجتماعی در دنیا است و یکی از شعارهای جهانی روز مددکاری اجتماعی "توسعه پایدار" است. یکی از دغدغه‌های مهم مفهوم توسعه پایدار که در دهه هفتاد مطرح شد، محیط زیست بود یعنی نسبت توسعه و محیط زیست و تعرضی که انسان ها و برنامه های توسعه نسبت به محیط زیست داشتند و بعدها ابعاد اجتماعی نیز به آن افزوده شد. 

وی افزود: توسعه پایدار شاخص های مختلفی دارد. عدالت اجتماعی و سلامت دو شاخص مهم توسعه پایدار و از آرمان های مددکاری اجتماعی است و محیط زیست در ارتباط با این دو مفهوم، بسیار معنا پیدا می‌کند. یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دغدغه های ما بحث عدالت اجتماعی است هم عدالتی که در نسل حاضر و در اصطلاح درون نسلی است و هم عدالتی که بین نسلی است. مددکاران اجتماعی هم باید مدافع محیط زیست باشند و هم در ارتباط با نسل حاضر و نسل آینده احساس مسئولیت کنند. سلامت نیز جزو اهداف اصلی مددکاری اجتماعی است که در همه ابعاد با محیط زیست ارتباط بسیار نزدیکی دارد.

دکتر پروین عنوان کرد: ما در محیط زیست خود اتفاقات ناگواری را رقم زده ایم و به دلیل بی توجهی های بسیار، محیط زیست منبعی برای بروز تعارضات اجتماعی شده است. حل این تعارضات یکی از وظایف مددکاران اجتماعی به عنوان میانجی است.

وی به حاشیه نشینی به عنوان یکی از معضلات مهم است که با محیط زیست ارتباط تنگاتنگی دارد اشاره کرد و گفت: انسان ها به دلایل مختلف به سمت حاشیه شهرها رانده می شوند و بعد از مدتی ساکن شهرها و کلان شهرها می شوند. با بروز این جریان باید شاهد خروش آسیب‌های اجتماعی در نظام شهری باشیم. به همین دلیل و دلایل بسیار دیگر، مددکاری اجتماعی باید نسبت به مسئله محیط زیست برنامه ریزی جدی داشته باشد. امیدوارم مددکاران محیط زیست با کنشگری بتوانند نقش آفرینی کنند و مدافع محیط زیست، نسل حاضر و نسل آینده باشند.

در ادامه نشست دکتر صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با اشاره به اقدامات انجام نشده و عقب ماندگی در حوزه محیط زیست، بیان کرد: محیط‌زیست ابعاد گسترده ای دارد که در مددکاری اجتماعی می‌توان این ابعاد مختلف را مورد بررسی قرار داد و از ظرفیت این رشته به نفع محیط زیست استفاده کرد. موضوعات محیط زیستی در کیفیت زندگی بسیار تاثیرگذار هستند. اگر وضعیت ارتباطات، اقتصاد، فرهنگ، اخلاق و وضعیت بین المللی ما درست شود، می توانیم محیط زیست قوی داشته باشیم.

وی تاکید کرد: محیط زیست تنها حوزه ای است که نمی توان با شعار دادن و سانسور کردن به وضعیت مطلوب رسید. اگر به طور مثال بیش از نیمی از فصل سرد در وضعیت نامطلوب هوا به سر می بریم، نمی توانیم اغراق کنیم و بگوییم که وضعیت مطلوب داریم. یا اگر در حوزه پسماند تمام سال با درصد بالای دفع و تولید شیرابه و آلوده کردن خاک مواجه هستیم نمی‌توانیم ادعا کنیم که در این حوزه پیشرفت داریم. همچنین در مورد آب و مسائل مربوطه و در حوزه بهزیستی و اتفاقاتی که شاهد آن هستیم، وضعیت مطلوبی نداریم.

دکتر علیپوربا بیان اینکه مدیریت پسماند و جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از آن به ارتقای تاب آوری محیط زیست کمک می کند، گفت: در حوزه مدیریت پسماند نیازمند استفاده از این علم هستیم. ما در مدیریت پسماند تهران که پایتخت کشور است، تنها افتخار این است که چندین تن زباله را جمع آوری، منتقل و در جایی دفع می کنیم. سیاست درست در همه جای دنیا، سیاست کاهش پسمانداست. اگر ما بتوانیم در ابتدا با ارائه کارهای تشویقی و تبلیغی، پسماند کمتری تولید کنیم و یا بعد از تولید پسماند، تلاش این باشد که تفکیک پسماند از مبدا انجام شود و با سیاست های محیط زیستی خاصی، این پسماند تفکیک شده بازیافت شود، آن وقت می توانیم ادعا کنیم کمک قابل قبولی در حوزه محیط زیست انجام داده ایم.

وی با اشاره به آمادگی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران برای همکاری با نهادهای علمی و دانشگاهی برای همکاری و اجرایی کردن برنامه های حوزه مدیریت پسماند، دامه داد: اصلی ترین گام در این حوزه آموزش است. با استفاده از ظرفیت آموزشی و الگوهایی که در بخش دانشجویی و علمی دانشگاه ها و افرادی که در حوزه مددکاری اجتماعی وجود دارند، می توان در مدیریت پسماند و کمک به حفظ محیط زیست کارهای بسیار موثری انجام داد. تفکیک کردن پسماند در ابتدا کمی سخت است ولی با آموزش می توان به تبعات خوب آن نظیر بهبود وضعیت، نبود زباله گردی و نریختن زباله در معابر و بر هم نزدن مخازن فعلی زباله اشاره کرد. انجام این کار از لحاظ دیداری و روحی نیز به بهتر شدن حال مردم کمک می کند. همچنین در بخش آموزش چهره به چهره در بخش تفکیک از مبدا می توان از این ظرفیت ها به خوبی بهره برد.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در پایان سخنان خود گفت: بسیاری از بیماری های جسمی و روحی با رعایت نشدن کیفیت مولفه های محیط زیست ارتباط مستقیم دارد. با مدیریت پسماند می توان نقش بازدارندگی برای آسیب های اجتماعی، جسمی و روحی ناشی از این بی توجهی ایفا کرد.

 در بخش دیگری از این نشست، محمد درویش با اشاره به قرار گرفتن تهران در رتبه سوم نزاع خیزترین شهرهای جهان، اظهار کرد: ما به شدت نیازمند حضور مددکاران اجتماعی در حوزه های مختلف هستیم تا مقداری روادارانه تر با همدیگر برخورد کنیم و از شدت این نزاع ها، خصومت ها و کدورت ها کاسته شود.

وی تاکید کرد: با حمایت از سه شنبه های بدون خودرو در تهران می توانیم از میزان نزاع ها بکاهیم. شاید کمی مسخره به نظر برسد ولی بر اساس بررسی های انجام شده در سطح شهر تهران، مشخص شد مناطقی که میزان آلودگی صوتی آن بالاتر از ۶۰دی سی بل است، نزاع‌های بیشتری رخ می دهد. اگر در سکونت­گاهی به صورت مستمر میزان آلودگی صوتی از ۶۰دسی بل در روز و ۵۰دسی بل در شب بیشتر باشد، کودکان دچار کند ذهنی و برگسالان دچار ناراحتی های گوارشی می‌شوند. همچنین مسئله مهم دیگری که وجود دارد، کم تحملی و پرخاشگری است. آلودگی صوتی منجر به پرخاشگری می شود.

درویش افزود: ۲۰ درصد از نزاع های خیابانی که در تهران اتفاق می‌افتد، منجر به قتل غیر عمد می شود. اگر ما بتوانیم شهری را طراحی کنیم که آلودگی صوتی آن زیر ۶۰دسی بل باشد و مردم صدای پرنده ها را بشنوند بخش بزرگی از این کم تحملی و پرخاشگری حل خواهد شد. پیشنهاد می کنم، قوه قضاییه به جای اینکه سالانه ۶۰ تا ۷۰هزار میلیارد تومان برای سازمان زندان‌ها و معیشت خانواده های زندانی در نظر بگیرد با سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دانشکده‌های اجتماعی، جامعه شناسی و مردم شناسی همفکری کند تا همه با هم بتوانند با طراحی مبلمان شهری به طریقی خاص، میزان آلودگی صوتی در شهرها را به کمتر از ۶۰دسی بل کاهش دهند و از نزاع های بیش از حد پیشگیری کنند.

وی ادامه داد: محیط زیست مسئله‌ای است که در حوزه مددکاری اجتماعی می تواند بسیار به کاهش آلام و فشارهای ناشی از زندگی همراه با تکنولوژی کمک کند. ما به مدد اقتصاد باد آورده، فقط تکنولوژی را وارد کشور کردیم و این تکنولوژی منجر به افزایش شتاب خراشیدن طبیعت ایران شد. زمانی در این کشور ۶۰ هزار قنات داشتیم و این تعداد قنات بیش ۲۰ میلیارد مترمکعب آب را به روی زمین می آورد بدون اینکه منجر به افت سطح آب زیر زمینی، فرونشست زمین یا افزایش تولید چشمه های گرد و خاک شود.افزایش تولید ذره های آلاینده که حتی از مویرگها نیز عبور می کنند امروزه به یکی از مهمترین مولفه های آلایندگی در شهرهای تهران، اصفهان، قم و قزوین تبدیل شده است. 

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکوتلاش برای تاب آوری طبیعت را کوششی برای ارتقای سلامت اجتماعی جامعه دانست و گفت: نمی توان به اشتغال و تولید پایدار پرداخته شود بدون اینکه برای تاب آوری سرزمین برنامه داشته باشیم.

وی تاکید کرد: کشوری که تعداد بیمارستان های آن بیشتر از تعداد مدارس آن رشد می کند و همچنین تعداد داروخانه های آن از تعداد باشگاه های ورزشی آن بیشتر است، در مسیر توسعه پایدار حرکت نمی کند و به همین دلیل ناچار است به مددکاری اجتماعی بیشتر پناه بیاورد.  با این شرایط، مددکاران اجتماعی تحت فشار قرار می‌گیرند. در چشم انداز آینده کشور نیز به مددکاران اجتماعی فشار مضاعف تری وارد می شود و مردم بیشتر و بیشتر نیاز به درمان های روانی خواهند داشت چرا که ما بستر زیستن را فراموش کرده‌ایم. ما به بهانه تولید پول بیشتر یعنی به بهانه یکی از محورهای توسعه اصلی‌ترین بستر توسعه که محیط زیست است را قربانی کرده ایم.