نشست علمی روش تدریس اکتشافی و نحوه نگارش طرح درس ریاضی برگزار شد

به گزارش معاونت فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی مریم سعیدانی پیرامون طرح درس گفت: طرح درس یا سالانه است که مربوط به یک دوره کامل است، یا طرح درس روزانه است که مربوط به یک جلسه است؛ هر دو طرح برای تدریس و الگوی برتر مهم هستند.
وی ادامه داد: طراحی آموزشی به دوصورت کلان و خرد است که طراحی آموزشی کلان مربوط به متخصصان آموزش و طراحی درس خرد مربوط به دبیر است.
مریم سعیدانی افزود: تعیین اهداف کلی و رفتاری اولین کار طراحی آموزشی است، این اهداف سه ویژگی دارند: دانش آموز محور بودن، صریح و روشن و قابل فهم بودن و قابل مشاهده و قابل اندازه گیری بودن از ویژگی‌های بارز طراحی آموزشی است‌؛ اما بعد از مشخص شدن هدف کلی، اهداف رفتاری را متناسب با آن تعیین می‌کنیم و سپس در جدول عرصه و عناصر می‌نویسیم.
وی با اشاره به فعالیت آغازین گفت: فعالیت آغازین یعنی انجام حضور و غیاب و بررسی تکالیف داده شده به دانش آموز است.
مریم سعیدانی پیرامون ارزشیابی ورودی ادامه داد: ارزشیابی ورودی یعنی بررسی آمادگی دانش آموز برای یادگیری مبحث جدید که مبحث جدید می‌تواند مرتبط با مباحث دروس قبلی یا مباحث دروس سال‌های گذشته باشد.
پس از ارزشیابی ورودی، رفتار ورودی مشخص می‌شود؛ رفتار ورودی یعنی طراحی سؤال پیرامون مبحث جدید تدرس شده.
وی گفت: ایجاد انگیزه، یعنی علاقه مند کردن دانش آموز به درس و مدرسه؛ ایجاد انگیزه باعث عملکرد بهتر دانش آموز می‌شود.
مریم سعیدانی با اشاره به روش اکتشافی خاطر نشان کرد: روش اکتشافی یعنی با راهنمایی محدود یا بدون راهنمایی دبیر، با موقعیت ایجاد شده مبحث را دانش آموز، آموزش ببیند؛ که این روش به صورت هدایت شده و هدایت نشده انجام می‌شود؛ که در روش اکتشافی هدایت نشده معلم یک سؤال را مستقیماً طرح می‌کند یا یک موقعیتی را فراهم می‌آورد تا برای فراگیران سؤال به وجود آورد. در این روش مسیر رسیدن به پاسخ کاملاً به عهده فراگیر است؛ و در روش هدایت شده معلم مراحل انجام فعالیت را ارائه می‌دهد و دانش‌آموزان مفهوم مورد نظر را کشف می‌کنند. در این روش دانش آموزان استقلال عمل دارند و معلم بر کار آنها نظارت می‌کند و این روش برای دانش آموزان مقاطع پایین یعنی ابتدایی مناسب است.
وی درادامه افزود: روش اکتشافی هدایت شده شامل پنج گام است؛ گام اول عبارت است از آماده کردن فرا گیر. معلم به فراگیران توضیح می‌دهد که هدف علاوه بر کسب اطلاعات، انجام یک پژوهش علمی است.
در گام دوم یک موقعیت معما برانگیز ارائه می‌شود که بدین وسیله از سوالهای در ذهن دانش آموزان تولید می‌شود.
در گام سوم دانش آموزان با جمع‌آوری اطلاعات یا داده‌ها و انجام آزمایش و تجزیه و تحلیل دست به کشف روابط خواهند زد.
گام چهارم فرضیه سازی و توضیح دادن در مورد فرضیه‌هایشان است. در این مرحله فراگیران، با توجه به جمع آوری اطلاعاتی که در مرحله قبل انجام دادند، فرضیه‌های خود را که پاسخ‌ها و راه‌ حل‌های احتمالی آنها است ارائه می‌دهند. وظیفه معلم در این مرحله این است که راه حل‌های پیشنهادی را بپذیرد و برای فکر و اندیشه دانش‌آموزان ارزش قائل شود که فراگیران را به تبادل اندیشه تشویق کند. پاسخ درست و غلط دانش‌آموزان باید برای معلم ارزش یکسان داشته باشد؛ زیرا که حاصل تفکر فراگیران است. در این گام نقش معلم، یک راهنمای پر حوصله است که پاسخ را نمی‌دهد بلکه فراگیران را در مسیر کاوش عملی هدایت می‌کند.
در گام پنجم دانش‌آموزان با کمک معلم فعالیت‌هایی را، انجام می‌دهد که منجر به تجزیه و تحلیل فرآیندهای فکریشان شود. وظیفه معلم در این مرحله این است که از فراگیران بخواهد مراحل معما و تفکر خود را بیان کنند.
همچنین گفت: در جمع‌بندی آموزگار یکبار دیگر به کمک دانش‌آموزان به طور خلاصه آنچه را که یاد گرفته‌اند را توضیح می‌دهد.
وی در خصوص ارزشیابی‌ایانی گفت: ارزشیابی پایانی برای تثبیت یادگیری می‌باشد. در این قسمت نیز به صورت انفرادی از دانش آموزان می‌خواهد که کاردرکلاس و چند تمرین دیگر و موردی را که در قسمت ایجاد انگیزه بیان کرده بود را از تعدادی از دانش‌آموزان که خود آموزگار مشخص می‌کند، بیایند پای تخته و تمرینات را حل کند. به عبارتی جمع بندی نیز می‌تواند خود یک نوع ارزشیابی پایانی باشد و بعد از حل تمرینات معلم متوجه می‌شود که به اهداف مورد نظر درس که در ابتدا بیان شده رسیده‌اند یا خیر.
مریم سعیدانی پیرامون تکالیف بیان داشت: در مرحله تعیین تکلیف بعد از اینکه آموزگار مطمئن شد که دانش‌آموزان به اهداف مورد نظر رسیده‌اند تکالیفی را که مربوط به این درس هستند و از قبل آماده کرده یا در کتاب می‌باشد را به دانش آموزان می‌دهد تا برای جلسه آینده حل کرده و با خود به کلاس بیاورند تا بررسی و حل کنند.
وی درادامه بیان کرد: تکالیفی که به دانش اموزان داده می‌شود عبارت است از تکالیف تمرینی، تکالیف اماده سازی، تکالیف بسطی و تکالیف خلاقیت.
مریم سعیدانی به تشریح تکالیف پرداخت و گفت: تکالیف تمرینی مهارت و دانش‌های کسب شده را تقویت می‌کند این تمرینات غیرتخیلی، غیر خلاق و تکراری هستند.
تکالیف آماده سازی جهت آماده سازی شاگردان، برای روزهای بعد به کار می‌رود؛ و معمولاً به صورت مطالعه کتاب درسی، جمع آوری اطلاعات و مطالعه خارج از کتاب می‌باشد. هدف از ارائه این تکلیف وادار کردن دانش آموزان به کسب زمینه مناسب اطلاعاتی جهت آماده شدن برای درس‌ها و بحث روز بعد است.
در تکالیف بسطی، شاگرد به فراسوی کارها و فعالیت‌های کلاسی سوق داده می‌شود و باعث یادگیری فراگیران می‌شود و ایده‌های فراگیران را در موقعیت‌های جدید فراهم می‌کند.
در تکالیف خلاقیتی دانش آموزان مفاهیم و مهارت‌های کسب شده در کلاس را با هم ترکیب می‌کنند و در یک راه یا راه‌های جدید و متفاوت به کارمی بندند؛ مانند ساخت کاردستی بامواددورریختنی
پایان جلسه به پرسش و پاسخ میان حاضران گذشت.