نشست علمی تلفیق بازی و ریاضی در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد

نشست علمی تلفیق بازی و ریاضی به همت معاونت آموزش ابتدایی استان فارس و انجمن علمی_دانشجویی آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی با حضور زهرا مؤمنی نژاد ساعت 19 برگزار شد.
به گزارش معاونت فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی زهرا مؤمنی نژاد گفت: برای معنادار سازی ریاضی در دوره ابتدایی روش‌هایی وجود دارد که عبارتند از: کاربرد ریاضی در زندگی، استفاده از بازی، استفاده از داستان، تصویرسازی ذهنی و استفاده از تصاویر.
او گفت: سوالی که امروزه در بین بچه‌ها وجود دارد این است که ریاضی به چه درد ما می‌خورد؟! ما باید کاربرد ریاضی را در زندگی برای دانش آموزان بیان کنیم تا متوجه کاربرد آن در زندگی روزمره شوند. برای معنادار سازی ریاضی در دوره ابتدایی روش‌هایی وجود دارد که عبارتند از کاربرد ریاضی در زندگی، استفاده از بازی، استفاده از داستان، تصویرسازی ذهنی و استفاده از تصاویر سوالی که امروزه در بین بچه‌ها وجود دارد این است که ریاضی به چه درد ما می‌خورد؟! ما باید کاربرد ریاضی را در زندگی برای دانش آموزان بیان کنیم تا متوجه اهمیت ریاضی در زندگی شوند. دومین روش معنادار سازی ریاضی در دوره ابتدایی، استفاده از بازی است. یکی از بهترین راه‌های آموزش به بچه‌ها استفاده از بازی است. دانش آموزان محیط بازی را بیشتر از محیط معمولی کلاس دوست دارند و لذت بیشتری می‌برند و برای همین درس را بهتر یاد می‌گیرند و عملکرد تحصیلی آنها بالاتر می‌رود. سومین روش‌های معنادار سازی استفاده از داستان است. بچه‌ها از شنیدن داستان لذت می‌برند و با دقت به داستان گوش می‌دهند تا سرانجام داستان را بفهمند؛ پس ما می‌توانیم با استفاده از داستان برای بچه‌ها ایجاد انگیزه کنیم وبا بیان داستان می‌توانیم یک رابطه بین ریاضیات و دنیای کودکان ایجاد کنیم.
وی افزود: روش دیگر برای معنادار سازی ریاضی در دوره ابتدایی تصویر سازی ذهنی است بچه‌ها در ذهن خود بسیار ایده دارند. و می‌توانیم از این ذهنیت بچه‌ها در روش تدریس ریاضی به کار ببریم و این باعث می‌شود که یک الگوسازی در ذهن کودکان ایجاد شود که ما به آن تصویرسازی ذهنی می گوییم. اما روش آخر برای معنادار سازی استفاده از تصاویر است. تصاویر منابع مفیدی هستند و خیلی برای آموزش می‌تواند کاربرد داشته باشد و می‌توانیم از مسائل روز مثل تصویرهای مجله و روزنامه استفاده کنیم که بچه‌ها در بسیاری از جاها آن را می‌بینند.
زهرا مؤمنی نژاد در خصوص بازی و ریاضی بیان کرد: بازی، یکی از اجزای جدا نشدنی از دنیای کودکان می‌باشد، می‌توانیم با طراحی بازی‌های هدف دار و سرگرم کننده و جذاب از این علاقۀ کودکان برای آموزش ریاضی استفاده کنیم. آموزش ریاضی با بازی یکی از روش‌های تدریس ریاضی دبستان است که بچه‌ها را مشتاقانه به سمت یادگیری دنیای ریاضی سوق می‌دهد.
 در ادامه بیان داشت: ریاضیات ابتدا شامل اولین گام‌های اساسی در مسیر درک اعداد و کاربردها، الگوها و روابط آنها است.
با روش‌های جدیدی مانند بازی و ریاضی می‌توانیم ریاضی را برای بچه‌ها فرح بخش و لذت بخش کنیم. بازی و ریاضی یک سری مزایا دارد که عبارتند از درک بهتر مفاهیم اساسی مثل متوالی بودن شمارش اعداد، مکاتبات یک به یک و استراتژی‌های محاسبات و...
وی در ادامه انواع بازی‌های کمک کننده به یادگیری ریاضی را نام برد و گفت: ما می‌توانیم از بازی منچ و مارپله برای آموزش اعداد و جمع آنها استفاده کنیم. از زمان‌های قدیم مفاهیم ریاضی با بازی‌هایی که خانواده طراحی و برای فرزندان اجرا می‌کردند عجین بوده است. یکی از قدیمی‌ترین بازی‌ها آتل متل می‌باشد؛ در این بازی کودک با مفهوم شمارش آشنا می‌شود. این بازی مناسب دانش آموزان پیش دبستانی و سن‌های پایین‌تر می‌باشد.
او گفت: ما می‌توانیم از بازی لی لی در خیلی از موارد استفاده کنیم. این بازی برای شمارش بسیار مناسب است. ما می‌توانیم در کلاس یا حیاط مدرسه یک محور را بکشیم و روی این محور اعداد مختلف به طریقه‌های مختلف قرار بدهیم و با نوشتن اعداد از دانش آموزان می‌توانیم بخواهیم مطابق دستورالعمل کارتی که ابتدا بر می‌دارد، عمل کند. این دستورالعمل ممکن است پریدن بر اعداد زوج یا دوتا دوتا یا اینکه ده تا ده تا یا... باشد که باید بر روی لی لی عددها نوشته شده باشند.
زهرامومنی نژاد پیرامون یادگیری ماشین‌های ورودی و خروجی در ریاضی افزود: بازی تونل قطاری برای ماشین‌های ورودی و خروجی و برای نیمه‌های دوم پایه سوم چهارم و ششم بسیار کاربرد دارد. در این بازی تعدادی کارت عدد تهیه می‌کنیم و به دانش‌آموزان می‌دهیم که روی لباس‌های خودشان نصب کنند. سپس دو تا دانش‌آموز دستان همدیگر را مانند تونل می‌گیرد و بقیه دانش‌آموزان پشت سر هم مانند قطار حرکت می‌کنند و از آنها عدد را می‌پرسد و عملیات خواسته شده را اگر درست انجام دادند اجازه دارند که از تونل رد شوند و گرنه باید بروند آخرین نفر بایستند.
وی برای یادگیری زوج و فرد نیز بیان کرد: بازی دیگر آموزش مفهوم زوج و فرد از طریق بازی است. برای این آموزش قبل از بازی نحوه انجام بازی را به بچه‌ها شرح می‌دهیم و می‌گوییم با صدای دست معلم تا دو شماره وقت دارند که بچه‌ها دو به دو دست هم را بگیرند. بچه‌ها را به حیاط برده و از آنها می‌خواهیم در حیاط با فاصله از هم قدم بزنند، بعد از چند ثانیه با ضربه دست، بچه‌ها سعی می‌کنند که با نزدیکترین فرد کنار خود جفت بشوند. با فرمان ایست بچه‌ها در همان جای خود می‌ایستند. می‌بینیم بعضی‌ها جفت شده‌اند (گروه‌های دونفری) بعضی‌ها تنها ماندند و بعضی‌ها هم حتی گروه‌های سه یا چهار نفری تشکیل دادند، اشتباهی دست هم را گرفته‌اند؛ و توضیح می‌دهیم گروه‌های دونفری را زوج می گوییم و افراد تنها را فرد. به گروه‌های سه نفری اشاره می‌کنیم که دو نفرشان دست هم را بگیرند و به نفری که کنارشان تنها می‌ماند می‌گوییم این گروه فرد است؛ و همچنین گروه چهار نفره را می‌گوییم دو به دو دست هم را بگیرند و می‌گوییم این گروه کسی تنها نماند پس بچه‌ها اشاره می‌کند که گروه زوج است. این بازی را چندین بار تکرار می‌کنیم هر بار سرعت حرکت بچه‌ها باید بیشتر وقت داده شده کمتر می‌شود شمارش یک و دو سریع‌تر صورت می‌گیرد.
وی افزود: برای آموزش جمع و تفریق می‌توانیم از بازی آموزشی هفت سنگ استفاده کنیم؛ مثلاً آموزش مفهوم جمع و تفریق از دانش آموز می‌پرسیم چند تا سنگ برای بازی داریم؟ دانش‌آموز جواب می‌دهد ۷ سنگ. بعد از زدن سنگ‌ها می‌پرسیم چند سنگ افتاده است؟ چند سنگ می‌ماند؟ و با هر چقدر می‌شوند؟ و... این گونه است که دانش‌آموز جمع و تفریق را می‌آموزد.
زهرا مؤمنی نژاد در خصوص بازی آموزشی پرتاب توپ گفت: این بازی برای شناخت اعداد و حتی اعداد زوج و فرد مناسب است.
در این بازی کارت‌هایی که روی آن اعداد نوشته شده است را به دانش‌آموزان نصب می‌کنیم و توپ را به یکی از دانش‌آموزان می‌دهیم بعد از آن معلم عددی را می‌گوید و دانش آموز باید توپ را به سمت عددی که توسط معلم خوانده شده است پرتاب کند و آن دانش آموز دیگر تا آن را دریافت کند؛ با این روش است که دانش آموز اعداد را از هم تشخیص می‌دهد.
او گفت: بازی آموزشی قرمز و سبز نیز برای آموزش تشخیص اعداد زوج و فرد به کار می‌رود.
این بازی اینگونه است که برای اعداد فرد یک رنگ و برای اعداد زوج از یک رنگ دیگر انتخاب می‌کنیم و به دانش‌آموزان می‌گوییم اگر عدد زوج باشد باید بگوید رنگ قرمز و اگر فرد بود بگوید رنگ سبز و معلم باید چک‌کند تا ببیند دانش آموزان درست گفته‌اند یا خیر.
زهرا مؤمنی نزاد بیان کرد: بازی برای آموزشی خرید و فروش واحد پول در پایه‌های پایین و در پایه‌های بالا و درصدتخفیف کاربرد دارد. مثلاً خرید از فروشگاه یا مغازه که حالا تخفیف هم دارند.
در ادامه افزود: بازی آموزشی جور و ناجور برای اینکه دانش‌آموزان مضرب‌ها و زوج و فرد بودن به خوبی یاد بگیرندبسیار مناسب است. در یک بازی سرگرمی چند مضرب یا عدد را به آنها بگویید آنها باید مضرب یا عدد ناجور را که مدت آن عدد نیست پیدا کند مانند این مثال ۱۲ و ۱۸ و ۳۶ و ۴۰. در بین ۴ مضرب داده شده، ۴۰ با سه عدد دیگر متفاوت است و مضرب ۶ نمی‌باشد.
بازی آموزشی دیگر بازی به خط کنید است. در این بازی برای هر بازیکن تعدادی کارت با آیتم‌هایی که به ترتیب قرار دارد تهیه کنید. مانند اعداد ۱ تا ۱۰ و یا حروف الفبا یا اعداد با فواصل دوتایی سه تایی و ده تایی. هر فرد باید تلاش کند که کارت‌ها را به ترتیب بچیند و بعد از انجام این کار اعلام کند من به خط کردم؛ پس از بررسی ترتیب‌ها و مقایسه آنها برنده که زودتر یا درست انجام دهد برنده است.
این بازی هم برای افزایش دقت و تمرکز دانش آموز و هم برای آموختن ترتیب اعداد بسیار مناسب است.
وی در خصوص مفهوم جمع و تفریق ادامه داد: بازی دیگری که یادآور مفهوم جمع و تفریق است بازی آموزشی جمع شین کم شین است. در این بازی دانش‌آموزانی که در عملیات جمع و تفریق ضعیف‌اند، باید سرگروه شوند و باقی دانش‌آموزان در حیاط به طور تصادفی بایستند. با فرمان معلم و اعلام یک عدد سرگروه با در کنار هم قرار دادن یا دور کردن بچه‌ها آن عدد را می‌سازد.
بازی دیگر بازی دارت زمینی است. در این بازی از دانش آموزان می‌خواهیم تا به دسته‌های مختلف تقسیم شوند معلم عددی را اعلام می‌کند و دانش آموزی که در کنار معلم قرار گرفته است باید تشخیص دهد که به کدام گروه بپیوندد تا آن عددی که معلم خواسته است را تشکیل دهد.
او گفت: بازی پرش حسابی نیز می‌تواند در آموختن جمع و تفریق به دانش آموزان کلاس کمک کند. در این بازی با گچ‌های رنگی یک مربع بزرگ ترسیم می‌کنیم سپس آن را به نقطه قسمت تقسیم کرده اعداد ۱ تا ۹ را در مربع‌های کوچک می‌نویسیم آن وقت به ترتیب از بچه‌ها درخواست می‌کنیم تا عددی را که معلم اعلام می‌کند با پرش روی مربع و عددهای موردنظر که مجموع آن عدد را می‌سازد، بسازند.
زهرا مؤمنی نژاد گفت: بازی شش خانه نیز برای یادگیری مفهوم گسترده نویسی بسیار مناسب است. در این بازی بسته‌های یکی، ده تایی، صدتایی و... را روی زمین رسم کنید سپس یک عدد را بیان کنید و از دانش آموز بخواهید با لی لی گسترده عدد را نشان دهد. به طور مثال برای عدد ۲۳۴ دانش‌آموز باید روی دوتا بسته صدتایی سه تا بسته ده تایی و ۴ تا یکی بپرد.
بازی پیدا کردن مختصات شهرها مخصوص آموزگاران پایه ششم است ما می‌توانیم یک نقشه از کشور استان و یا شهر را که به صورت صفحه مختصات است را به هر گروه بدهیم، معلم اسم شهر یا استان را می‌گوید و دانش آموزان باید آن را در نقشه پیدا کنند و مختصات آن را بیان کنند.
زهرا مؤمنی نژاد در پایان گفت: در بازی حالا می‌بینی حالا نمی‌بینی معلم کارت‌هایی را که اعداد ۱ تا ۹ بر روی آن نوشته شده است را بر روی میز هر گروه قرار می‌دهد و سپس کارها را به هم می‌ریزد و یک کارت را برمی‌دارد دانش‌آموز باید کارها را به ترتیب مرتب و عددی را که برداشته شده را مشخص کند سرعت عمل گروه موجب برنده شدن می‌شود. این بازی می‌تواند برای کسرهای مساوی نیز کاربرد داشته باشد. پایان نشست به پیشنهادات برای دست ورزی و پرسش و پاسخ میان حاضران گذشت.