نشست پنجم ابعاد حقوق پوشش اخبار و تصاویر کودکان کار به مناسبت ۱۶ مهر روز کودک در ایران تا ۲۹ آبان روز جهانی کودک برگزار شد

سخنرانان این جلسه جناب اقای محمد مهدی رحیمیان و افشین عزیزی بودند.
به گزارش معاونت فزهنگی دانشگاه علامه طباطبائی، محمد مهدی رحیمیان، استادیار دانشگاه و رئیس هیئت مدیره انجمن عکاسان ایران در ادامه گفت: در تاریخ عکاسی، عکاسی از کودکان هم دختر بچه و هم پسر بچه‌ها، بر اساس آثار موجود به طور عمده به بخشی از کارهای خانم جولیا مارگارت کامرون در قرن نوزدهم بر می‌گردد و عکاسان دیگری که به تعبیر امروز ما عکاسی چیدمان یا استیج انجام می‌دادند و یا فردی دیگر در اوایل قرن بیستم به نام لوئیس هاین عکاس آمریکایی است. او در دهه اول قرن بیستم شروع به کار کردن می‌کند وی در آن دوره تحصیلات جامعه شناسی در دانشگاه نیویورک دارد. جامعه شناسی به نوعی در آن دوران و آن سال‌ها و به دنبال این رشته رفتن امروز حائز اهمیت است و در عین حال جهت تدوین حقوق که منجر به حمایت از کودکان کار میشودتلاش بسیار گسترده‌ای می‌کند.
او افزود: وی تلاش بسیاری کرده است، سال‌ها تلاش او منجر به این شد که در آمریکا قوانین کار به ویژه قوانین کار برای کودکان زیر ۱۶ سال که در مزارع و صنایع مشغول کار بودند، تغییر کند و تدوین شود. وی عکاس صلیب سرخ در جنگ جهانی اول می شودو در ۶۶ سالگی در سال ۱۹۴۰، در آستانه جنگ جهانی دوم فوت می‌کند.
او بیان کرد: آثار او و عکس‌هایی که باقی مانده، یک بخشی از تاریخ عکاسی مستند مرتبط با کار کودکان را در بر می‌گیرد. البته این به کودکان خیابان و این‌ها کارش محدود نمی‌شود بلکه عرصه، عرصه گسترده‌ای از کارها و فعالیت‌های لوئیس هاین است. دیگران هم این مقوله و ماجرا را در حوزه عکاسی مستند پی می‌گیرند.
وی بیان داشت: امروزه ما در ایران و در جهان به ویژه در ۲۰ سال اخیر، در حوزه عکاسی خیابانی و عکاسی مستند با قوانینی سر و کار داریم  که یک مقدار بسیار زیادی نسبت با آن امکاناتی که در اختیار عکاسان در دهه ۷۰ میلادی قرن گذشته یعنی ۴۰، ۵۰ سال قبل بوده کاملاً متفاوت است؛ و عکاسان امروزی از یک محدودیت بسیاری در عکاسی اجتماعی از عکاسی افراد در مراکز و مکان‌های عمومی برخوردارند و یکسری امتیازها را از دست داده‌اند.
محمد مهدی رحیمیان گفت: همانطور که خانم نادی اشاره کردند بعضاً  گاهی پیش می‌آید که اجازه داشتن و اجازه گرفتن هم بر اساس قوانین جاری و به ویژه یونیسف مانع می‌شود؛ و بسیاری این کار را در مرحله تولید برای عکاسان در سراسر جهان دشوار کرده و نه فقط در ارتباط با کودکان و نوجوانان بلکه برای کسانی که در پیاده روها مشغول قدم زدن هستند و به کار و زندگی مشغول‌اند و ما به سهولت سه چهار دهه قبل نمی‌توانیم عکاسی بی هوا یا فتوگرافی را انجام دهیم و این جز مسائل است.
وی بیان کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که عکاسان ما به طور عام و نه به طور خاص، با این قوانین به روش سازمان مند آشنایی ندارند و ما این قوانین و مقررات را به اطلاعات عکاسان خود نرسانده‌ایم و در این میان اعتقاد دارم که رسانه‌هایی که وظیفه روشنگری اطلاع رسانی و تبیین این موازین حقوقی را دارد در این زمینه کوتاهی کرده‌اند، حتی انجمن‌ها مثل انجمن عکاسان ایران، انجمن صنفی عکاسان مطبوعات، انجمن عکاسان تبلیغات و انجمن عکاسان میراث که به طور جدی‌تری درگیر این ماجرا هستند.
وی افزود: عرصه‌ها را می‌بایستی با توجه به اقلیم فرهنگی و جغرافیایی خودمان مشخص کنیم و این مسئله کلی ما است. هم بحث عکاسی و هم بحث عکاسان را داریم و اینکه از چه چیزی و به چه شکلی و با چه شرایطی می‌توانند عکاسی کنند و از آن طرف هم بحث انتشار تصاویر یا اخبار نوشتاری و یا محتوایی که برای وب سایت‌ها و سامانه‌های خبری رسمی یا صفحاتی که در فضای مجازی به شکل فردی یا انفرادی و گروهی، ساماندهی و شکل داده می‌شود که اخبار و تصاویر را منتشر می‌کنند را داریم. در واقع این، از آن مقوله‌ها و مواردی است که باید به آن پرداخته شود.
اد در پایان خاطر نشان کرد: ما تا مسئله شناسی و مسئله یابی نکنیم و به پرسش اصلی و اساسی ابعاد حقوقی پوشش اخبار و تصاویر کودکان کار نپردازیم و یا حداقل به توضیح و یا طرح آن نپردازیم نمی‌توانیم در جهت گشودن گرهی گام برداریم.
افشین عزیزی، دانش آموخته حقوق ارتباطات و فعال حقوق رسانه در خصوص آزاد بودن عکاسی و انتشار عکس از کودک گفت: همانطور که خانم نادی فرمودند مهمترین سندی که در خصوص عکس کودک و تصاویر کودکان داریم همان پیمان نامه است که بر اساس پیمان نامه حقوق کودک در سال ۱۹۸۹ تصویب شد و کشور ایران در سال ۷۲ به این پیمان‌نامه پیوست.
وی افزود: طبق ماده ۱۶ که به حریم خصوصی کودک پرداخته و در خصوص حریم خصوصی صحبت کرده است بحث از این است که حق ورود به حریم خصوصی کودک را دیگران ندارند و قانون باید از این حریم حمایت کنند همانطور که از بزرگسالان حمایت می‌کنند.
او پیرامون حریم خصوصی کودکان در مقابل اشخاص بیان کرد: همانطور که مستحضریم زمانی که این پیمان نامه در مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۸۹ تصویب شد طبیعتاً اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نبوده و نوع پخش تصاویر بسیار متفاوت‌تر از امروز بوده و به همین دلیل امکان سوء استفاده از این تصاویر بسیار کمتر بوده است؛ اما کم کم که به زمان حال می‌رسیم و این زمانی که اکنون در آن قرار داریم شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیسبوک و شبکه‌های بسیاری دیگر به میان آمدند که طبیعتاً انتشار تصویر را با مسائل جدید روبرو ساخته و از طرفی امکان سوء استفاده از تصویر را خیلی راحت‌تر کرده است. مانند ادیت تصویر و ایجاد تغییر در آن و به اشتراک گذاشتن آن که در حال حاضر ما با شرایط متفاوتی از دهه‌های قبل قرار داریم.
او گفت: عکس‌های لوئیس هاین در زمان خود باعث این مسئله شد که قوانین مختلفی در ایالات متحد وضع شود.
وی افزود: شرایط، شرایطی است که طبیعتاً جامعه جهانی به سمتی می‌رود که باید به حریم خصوصی کودکان، به شکل دیگری با آن برخورد کرد.
او بیان کرد: یکی از مهمترین اسنادی هم که وجود دارد ماده ۱۶ پیمان نامه حقوق کودک است. منتها علاوه بر ماده ۱۶ پیمان نامه موارد دیگری را هم داریم که مثلاً در بند ۱۸ پیمان‌نامه است که منافع عالی کودک را چه در آموزش و پرورش و چه در فعالیت‌هایی که باید حفظ شود را گفته و همچنین در ماده ۱۳، گفته که باید دولت‌ها حضور کودکان در اجتماع و مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و هنری از جمله از طریق رسانه‌ها تضمین کنند و در ماده ۳۱ همین پیمان‌نامه آمده که باید کودک را برای تفریح، شادی، آرامش و بازی و فعالیت‌های خلاقانه که متناسب باسن خودش است به رسمیت شناخته و از دولت‌ها خواسته تا آن را تضمین کند.
وی بیان داشت: مواردی وجود دارد که در کنار این، از طرفی بهره کشی کودکان را ممنوع کرده و برای آن ضمانت اجرایی در نظر گرفته است. بنابراین ما در خصوص انتشار عکس کودکان کار هم همانطور که خانم نادی فرمودند با ممنوعیت کاملاً مطلق روبرو نیستیم منتها ما باید به مصالح عالیه کودک، در اقداماتی که صورت می‌دهیم و عکس‌هایی که منتشر می‌شود چه در رسانه‌ها و چه شبکه‌های اجتماعی توجه کنیم که یکی از مهمترین این گروه‌ها، کودکان کار هستند.
او ادامه داد: در این شرایط باید تصاویری از کودک در فضای مجازی چه در شبکه‌های اجتماعی و چه سایتهای خبری منتشر شود که کودک را در شرایط نامناسب نشان ندهد.
افشین عزیزی بیان کرد: در کشور ما و چه در مابقی کشورها ممنوعیتی در خصوص عکاسی از کودکان از جمله در مکان‌های عمومی وجود ندارد؛ حتی در مکان‌های عمومی معتقدند که اگر عکس در فضای عمومی‌ای باشد که کودک در آن قرار دارد شاید رضایت والدین و یا سرپرستش مورد نیاز نباشد اما به این معنی نیست که بشود هر عکسی را منتشر کرد. باید در جاهایی که عکاسی از کودک آزاد است و شرایط ایجاب می‌کند که تصویری از کودک منتشر شود، بهتر است که یک سری مقررات داشته باشیم.