از غرب عقب نیفتاده ایم؛ از خودمان عقب افتاده ایم / کار و آفرینش را تبدیل به کارآفرینی کرده ایم.

دانشگاه علامه طباطبایی در تاریخ ۱۹ بهمن جهت فرهنگ سازی و افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی برای مقابله با خشکسالی و بحران آب، نشست آنلاینی را با عنوان فرهنگ سازی و مسئولیت پذیری اجتماعی در خشکسالی و مدیریت بحران آب برگزار کرد.

به گزارش معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی به نقل از عطنا؛ در ابتدای این نشست مهندس محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، به ماجرای مدیریت آب و بحران مدیریت آب و قدمت طولانی آن پرداخت و گفت:"در تاریخ تمدن ویل دورانت، این جمله کلیدی آمده که تمدن‏ها همواره در کنار رودخانه ‏ها شکل گرفته است. اما وقتی وارد تمدن ایران می ‏شوید رودخانه به آن معنا وجود نداشته؛ مثل یزد و کاشان و خراسان، اما با این وجود تمدنی دیرینه وجود داشته که نشان از درایت مردم ایران باستان است.

وی افزود: مردمان با خردمندی به وجود آب‏های زیر زمینی پی بردند و با اعمال مهندسی توانستند کاریز و قنات را بسازند. این مساله یکی از افتخارات دانش مهندسی آب است. دکتر صفی ‏نژاد در مطالعاتشان به این مساله پی بردند که در کشورمان چند برابر خط استوا مجموعه کاریز و قنات داریم، با این وجود شاهد رکود قنات گناباد هستیم که عمیق‏ترین مادر چاه است. در گذشته ایران با وجود۶۵ هزار قنات توانست ۲۰ میلیارد متر مکعب آب را قبل از اختراع پمپ آب به سطح زمین بیاورد و مورد استفاده قرار دهد. اما اتفاقی که افتاد چه بود؟ تکنولوژی و واردات آن سبب شد که از طرفی ایرانیان نسبت به هم بی نیاز به نظر برسند و آن حس همبستگی و یاریگری و تعامل از بین برود و رابطه ها گسسته و کمرنگ بشود و از طرفی میزان استخراج آب، بیلان دشت های ایران را به سمت منفی شدن ببرد.

با تداوم رویه فعلی مدیریت آب، موجب مرگ این سرزمین خواهیم شد

مهندس درویش ادامه داد: دو گزارش اخیر که در مهر ماه ۱۴۰۰ توسط  وزیر نیرو در شورای ملی آب به ریاست محترم جمهور ارائه شد، بسیار تکان دهنده بود و حاکی از این مساله است که در حال حاضر کمتر از ۱۰ هزار قنات مورد استفاده قرار دارد و نیمی از آنها نیز شرایط آبگیری خوبی ندارند. درک قوانین طبیعت بسیار مهم است و طبق فرموده اکولوژیست ها پایداری یک سرزمین منوط به این است که ۴۰ درصد از منابع آبی برای رفع نیازخودش مورد استفاده قرار گیرد. همان طور که استاد مرتضی فرهادی در کتاب صنعت در برابر سنت فرمودند ما از غرب عقب نیفتادیم بلکه از خودمان عقب افتادیم.  ما از دیرباز به این مساله پی برده بودیم که زندگی ما نباید موجب آزار حتی موری شود چیزی که امروز غرب به آن رسیده و سر لوحه کارهایش قرار داده است. استاد فرهادی از قول مقنی عزیزی میفرمایند قنات‏ها مثل دوشیدن شیر زمین است و چاه‏ها بسان مکیدن خون زمین و زمانی که ما بجای دوشیدن شیر، خون می‏ مکیم موجب مرگ آن سرزمین خواهیم شد.

وی تصریح کرد: حال وظیفه دانشگاه چیست؟دانشگاه میتواند با کشف و تولید پایان نامه و روش جدید و ساده سازی خروجی پایان نامه ها و بدون ترس از عقب افتادگی و عصر حجری بودن بقبولاند که بهترین روش همان تکنیک کاریز است و موتور پمپ ها را پلمپ کرده و به سمت مدیریت مصرف آب برویم. اگر موفقیت هایی در گوشه و کنار میهن عزیزمان میبینیم ناشی از همین تشکل های مردمی و دلسوزی و همیاری آنها بوده و هست و مناطقی از جمله لامرد و آبادان و زاگرس و … را می توان نام برد و رمز سعادت و موفقیت و خروج از کم آبی ها همین هاست.

ایشان در پاسخ به این سوال که با توجه به سناریوهای تغییر اقلیم و پیامدهای خشکسالی که آسیب جدی به منبع اقتصادی و اجتماعی داشته چه باید کرد و از کجا باید آغاز کرد، گفت: افزایش گرمای کره زمین، کم تحمل شدن اغلب اهالی اکو سیستم را به همراه دارد و شاهد ریزش حیات خواهیم بود. مثل همین حالا که نظاره گر انقراض دو گونه مهم کشورمان از جمله ببر هیرکانی و شیریال کوتاه بودیم و اکنون انقراض بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری را شامل هستیم. کنترل انتشار گاز گلخانه ای که چین و امریکا در صدر آلوده کننده ترین کشورها هستند از اهمیت بالایی برخوردار است ، ایران با داشتن ۱ درصد از جمعیت کره زمین در رتبه هفتم  قرار دارد ، این روند باید بازنگری شود و آگاه سازی صورت پذیرد. دولت اخیرا تصمیم بر تولید برق از طریق انرژی خورشیدی دارد که خبر بسیار مسرت بخشی است و نمی‏ شود این سناریوها را به تأخیر انداخت، این مهم باید از مهدکودک ها و مدرسه ها شروع شود و آگاه سازی اتفاق بیفتد.

وی در جواب این سوال که آیا تا کنون چنین اهتمامی بوده و بررسی هایی اتفاق افتاده گفت: رهبر عزیزمان در منشور ۱۵ ماده ای مخصوص محیط زیست و به خصوص ماده 14 به این موضوعات اشاره کردند و توافق نامه ای که در دولت حسن روحانی توسط ایشان و خانم ابتکار به امضا رسید و در نهایت به مدرسه طبیعت  رسیدند و در ۲۹ استان کشور۸۹ مدرسه به همراه ۵۶ هزار معلم مورد استفاده قرار گرفت که و مطابق پژوهش دانشگاه شهید بهشتی ۴۰ درصد بیش فعالی کاهش یافت و افزایش۲۵ درصدی  حضور ذهن را به همراه داشت و مهمتر از همه به درک جهان هستی و احترام به محیط زیست رسیدند. البته متاسفانه بعد از دوره اول با توجه به مشکلاتی که پیش آمد از این مدارس حمایت نشد. این مدارس پذیرای بچه های ۳ تا ۱۲ سال بود که با دستور آقای عیسی کلانتری تعطیل شد و با توجه به فوت ۱۰۵ محیط بان وارد یک جنگ اعلام نشده شده ایم و امیدواریم به این مساله محدد رسیدگی شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا شیرین کردن آب دریا موجب حل مساله خشکسالی میشود گفت: توجه به استفاده بیش از حدسرانه مردم ما، بهترین تکنیک، بازچرخانی آب است. مثلا در استان گیلان با این فراوانی باران باز هم با کمبود آب مواجه  هستیم در حقیقت مشکل ما کمبود آب نیست بلکه مشکل مدیریت صحیح آب است و در این استان باید تمرکز بر روی تصفیه خانه ها و روی تفکیک زباله ها از مبدا باشد اما متاسفانه میلیاردها تومان صرف سد سازی میشود که با یک دهم آن میشود شیرین سازی کرد.

مهندس درویش در مورد علت خشکسالی اصفهان و راهکارهای مقابله با آن گفت: ما به جای استفاده از جاذبه های گردشگری اصفهان و در آمدزایی از این طریق آنجا را به یک قطب صنعتی و کشاورزی تبدیل کردیم و حق آبه اصفهان را از بین بردیم و بحرانی جدی در آنجا داریم و یکی از گسترده ترین فرونشست ها در آنجا اتفاق افتاده، اگر به دنبال حل مساله و تاب آوری اصفهان باشیم چیزی مثل شهرک سلامت ایجاد کنیم و به مدت ۱۰ سال آیش یا تنفس اعلام کنیم و دولت به کشاورزان خسارت بدهد، می توان در جهت حل مشکل گام برداشت.

وی در پاسخ این پرسش که چرا تفکیک آب شرب و بهداشتی اتفاق نمی افتد، اظهار داشت:  این اتفاق در همه جای دنیا اتفاق افتاده و درست است اما دولت به بهانه هزینه مجدد لوله کشی از این مساله سر باز زده است.

هدف کارآفرینی کسب سود در کنار برکت است / کارآفرینی بدون یاری گری ممکن نیست

در ادامه دکتر کاوه فرهادی دکترای مدیریت کارآفرینی و عضو هیات علمی دانشگاه، با توجه به بحث موجود و حوزه کار آفرینی به بررسی این  مساله پرداخت. وی گفت: در حوزه کارآفرینی مفاهیمی به نام فرصت و محیط و فرهنگ را داریم. نگاه ما چه خلق فرصت و چه کشف فرصت باشد باید موجب سود شود. حال غایت این انتظار ممکن است از بین رفتن زیست بوم باشد. مفهوم کار آفرینی متشکل از دو واژه کار و آفرینش است. در این ادبیات کار همیشه مقدس بوده و هست و غایت انتظارش نه تنها سود بلکه برکت هم بوده و ما هرگز به خاطر کارآفرینی آب و درخت را از بین نمیبردیم.

وی گفت: در ایران همیشه کارآفرینی همراه مشارکت و یاری گری بوده که اگر نبود ما نمیتوانستیم این مقدار قنات بسازیم. حال بحث مهم دیگر در کار آفرینی خلاقیت است که میشود نوآوری و می شود آنرا فروخت و بر عکس آنچه همه متصور هستند خلاقیت فردی نیست و با هم بودن میخواهد و کار آفرینی از لحظه نخستش با هم بودن را می طلبد. حال ما چه با نگاه کاپیتالیسم باشیم و چه سوسیالیسم، هر دو میخواهند بر طبیعت باشند اما ما میخواهیم با طبیعت باشیم نه بر آن. اگر قرار باشد خود معنا دار شود، دیگری نیز باید معنا دار شود ما در فرهنگ کهن مشرق زمین خودمان این دیگری را معنا کرده ایم و این دیگری همسایه وخدا وهستی بوده تا به واسطه آن خود را معنی کنیم.

او ادامه داد: چالش جدی در مدل فردی این است که دیگری معنا دار نیست. مفهومی دیگر  تأخر فرهنگی نام دارد که توسط آگبرن بیان شده و نویسنده کتاب انسان شناسی یاری گری در مقدمه  آنرا با عنوان تأمل فرهنگی نام برده است . اما چطور شد که ما در دهه۳۰ و ۴۰ به بهانه تعریف کارآفرینی به سراغ چاه ها رفتیم؟ آبی که اینقدر در فرهنگ و پیشینه ما مقدس بوده و مهریه حضرت زهراست . همان قدر آب به سمت کالا رفت که درخت به سمت الوار شدن رفت. فرهنگ سازی و مسئولیت اجتماعی در بحران خشکسالی و مدیریت آب با باز تعریف این واژه ها اتفاق خواهد افتاد. و سومین مساله جز با، بازگشت به فرهنگ خودمان میسر نخواهد بود. ما از غرب عقب نیفتادیم بلکه از خودمان عقب افتاده ایم. میان کارآفرینی و فرهنگ و مسئولیت پذیری اجتماعی لحظه ای مشترک با نام مشارکت و یاریگری است. اگر زیست بوم و آب و کارآفرینی را  بخواهیم در یک قاب حفظ کنیم نیاز به بازگشت مشارکت و همینطور بسط این فرهنگ در سیاست گذاری و مدیریت و کارآفرینی داریم.