میراث فرهنگی حاصل و محصول علوم انسانی است / این روزها بیش از هر زمان دیگر نیاز است که علوم انسانی و اجتماعی به داد میراث فرهنگی و اجتماعی برسد / رشته های علوم انسانی و اجتماعی سبب ساز قدرت فرهنگی و قدرت اجتماعی

نشست جایگاه علوم انسانی در میراث فرهنگی و اجتماعی به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با حضور آقای رضا دبیری‌نژاد (رئیس اداره موزه ملک) یکشنبه اول اسفند ۱۴۰۰ با سخنرانی پیرامون علوم انسانی، میراث فرهنگی و ارزش های غیر مادی این آثار برگزار شد.
در ابتدای نشست دکتر عصمت مؤمنی مدیر اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی بیان داشت: موزه بازخوانی از فرهنگ‌ها سات برای حل چالش‌ها و تضادها و مشکلات برای گذشته، حال و آینده. موزه‌ها بهترین بستر برای انتقال فرهنگ و گفتگوی بین فرهنگی است. دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان سکاندار مسائل مرتبط با انسان برای شروع و بازخوانی هویت بخشی این برنامه را تدارک دیده است و از آقای رضا دبیری‌نژاد رئیس اداره موزه ملک به عنوان صاحب نظر در این حوزه دعوت کرد به گفتگو بپردازند.

علوم انسانی پدید آورنده میراث فرهنگی است
در این نشست آقای رضا دبیری‌نژاد رئیس اداره موزه ملک بیان داشت: در همین جا باید بگویم که در حوزه میراث فرهنگی و موزه نیازمند بحث‌های جدی و دنباله دار هستیم و به کمک علوم بین رشته ای می‌توان تا حدی موزه که به عنوان چندوجهی است را یکی از راه حل مشترک برای مسائل در نظر گرفت. وقتی صحبت از میراث فرهنگی می‌کنیم، به طور عمده محصول بخشی از رشته‌های علوم انسانی است مانند تاریخ، زبان شناسی، مردم شناسی و جامعه شناسی و .... و بعدها حوزه فراگیرتری مانند میراث فرهنگی نام گذاشتیم. امروزه با انواع میراث‌ها روبه رو هستیم که حاصل تلاش همین رشته‌های علوم انسانی است و اگر بحث تاریخ، مطالعات فرهنگی و ... نبود پدیده‌ای به اسم میراث فرهنگی زاده نمی‌شد. شاید ما با یک سری از اشیای قیمتی مواجهه باشیم اما همین داده‌های آنها که به عنوان نشانه تمدنی است، چه روایت هایی دارد و بسیاری مسائل دیگر که بعدها قوام پیدا کرد همه این دغدغه‌ها در سایه همین علوم انسانی رشد یافته است. هرچه رشته‌ها دقیق‌تر شدند باعث شد که میراث فرهنگی حوزه‌های مطالعاتی آن به تبعیت آن گسترده شود.

محصور کردن میراث فرهنگی در یک سری رشته‌های خاص جفا به آن است
وی افزود: اولین چالش در این حوزه مالکیت ساختن هر کدام از این حوزه‌ها به اسم خود است. در اینجا باید بگویم این آثار نمی‌توانند در یک حوزه محصور شود زیرا این مانع شناخت کامل و جامع از آن است. برای خوانش های متفاوت از این میراث باید در رشته‌های مختلف دیده شوند تا معانی متعددی را از آنها بدست آوریم. اگر چه رشته‌های علوم انسانی پدیدآورنده میراث فرهنگی بودند باید گفت اینها حاصل یک فرآیند هستند اما ممکن است در یک سری از رشته‌ها حوزه مستقیم میراث فرهنگی ندانیم، اما در لایه‌های مختلف قطعاً تاثیرگذار بوده است. بنابراین همان آثار باید در رشته‌های دیگر نیز مورد کنکاش قرار داد تا بتوانیم داده‌های دیگری را بدست آوریم تا از آنها بهره ببریم. نکته اصلی بحث امروز ماست این است که محصور کردن میراث فرهنگی در اینکه یک سری رشته‌ها فقط آن را پدید آورده‌اند و فقط به واسطه آن رشته‌ها به آن بپردازیم در حقیقت جفا به آن است.

ارزش فرهنگی موجود در موزه میراث دانشگاهی هستند
وی ادامه داد: آنچه در موزه‌ها وجود دارد سرمایه همگانی و ملی است و درست است که به اسم سازمان خاصی است اما ارزش‌های فرهنگی برای همه است و حق همه مردم است که از آن بهره ببرند و این وظیفه دانشگاه‌ها است که این موضوع را به چالش بکشند تا با وجود این سرمایه‌های فرهنگی جفا نکرده باشیم. رابطه علوم انسانی رابطه مولد است که سبب ساز آثار تاریخی و فرهنگی است و در حوزه دوم مطالعات آن آثار است که در موزه‌ها وجود دارد. امروزه صحبت از قدرت فرهنگی، اجتماعی و ... در موزه‌ها می‌شود و این ساخته و پرداخته می‌شود. رابطه دانشگاه علامه طباطبائی با میراث فرهنگی و حوزه موزه‌ها این دانش‌ها هستند که اندیشه ما را شکل دادند و قوام بخشیدند و این آثار را می‌توان میراث دانشگاه‌ها دانست و حتی انتقال داد. در برخورد با میراث دانشگاهی نهادی مثل موزه می‌تواند. در این حوزه‌ها نباید معطوف به میراث مادی باشیم و یا لزوماً قدمت تاریخی باشیم، و یا گاهی یادگارهای گذشتگان و بحث نوستالژی باشیم، در حالی که آموزش به عنوان موضوع مرکزی دانشگاه است و بحث اصلی توسعه و ترویج این دانش است و نهاد موزه می‌تواند این کارکرد را داشته باشد. در اصل دغدغه اصلی دانشگاه‌ها باید این نگاه باشد تا دستاوردهای خود را انتشار دهد و حتی مسیری که رشته‌ها طی کرده‌اند را نشان دهد. اینکه از موزه چگونه می‌توان برای زیست امروز کمک گرفت موضوعی است اگر خوب فهمیده شود می‌تواند تسهیل گر باشد.

در پایان نشست جایگاه علوم انسانی در میراث فرهنگی و اجتماعی به پرسش و پاسخ پرداخته شد.