طرح تحقیقاتی «ویکی آزادگان»

طرح تحقیقاتی «ویکی آزادگان» یک دایره‌المعارف با صفحه wiki است که مؤسسة فرهنگی هنری پیام آزادگان، به‌منظور حفظ و نشر آثار و ارزش‌های اسارت و آزادگان، مبادرت به تدوین و بارگذاری در فضای وب به صورت دوزبانه (فارسی- انگلیسی) کرده است. البته استفاده از صفحه ویکی بدین معنا نیست که مانند صفحات ویکی پدیا مطالب آن قابل‌ ویرایش توسط هر فردی باشد و یا هر نویسنده‌ای بتواند مطلبی را بارگذاری کند و امکان درج یادداشت (کامنت) توسط خواننده یا آزادگان بر روی هر مطلب وجود داشته باشد.

https://fa.wikiazadegan.com

آدرس صفحه «ویکی آزادگان»

تمامی محتواهای تهیه‌شده توسط آزادگان سراسر کشور را یک گروه ارزیاب محتوا مورد بررسی و راستی‌آزمایی قرار می‌دهند. شرایط این افراد و شیوه کار آنها در دستورالعمل جداگانه‌ای (با عنوان نظام‌نامۀ تشکیل و فعالیت کمیتة راهبری ویکی آزادگان با مصوبة شورای پژوهش مؤسسه) تعیین شد.

این ویکی، بستر مناسبی را برای بارگذاری مطالب و منابع معتبر در ارتباط با اسارت و آزادگان، توسط آزادگان و اشخاص واجدشرایط و همچنین دستیابی مردم، آزادگان، رزمندگان دفاع مقدس، پژوهشگران و هنرمندان به این مطالب را فراهم می سازد. این طرح تحقیقاتی اقدامی مناسب برای گردآوری، حفاظت، دسترس‌پذیری و اشاعة آثار و ارزش‌های اسارت و آزادگان به‌صورت تخصصی، جامع، معتبر و روزآمد در فضای وب است. برای تحقق این امر کمیتة راهبری ویکی آزادگان، به شرح مفاد این نظام‌نامه تأسیس شد.

ضرورت

بی‌تردید انتقال بسیاری از اتفاقات، موضوعات قابل‌اعتنا و قابل‌تأمل و نیز خاطرات آزادگان در فضای وب می‌تواند به نسل Z یا نسل نت که با مفاهیم این چنینی بیگانه‌اند، مفید باشد.

گستردگی و دقایق وقایع مرتبط با آزادگان دفاع مقدس و عدم ثبت و ضبط مناسب این وقایع، کار گردآوری و سازمان‌دهی اطلاعات و مطالب در این خصوص را با چالش جدی مواجه می‌سازد، که حل آن خارج از توان یک نهاد و مؤسسه است؛ لذا بهترین روش برای تهیه و گردآوری این مطالب یاری‌گرفتن از خود آزادگان و کسانی است که در این زمینه به مطالعه و نگارش پرداخته‌اند، اما این امر نیاز به ایجاد بستری مناسب و ضوابطی خاص دارد تا همگان بتوانند مطالب معتبر خود را در آن بارگزاری کنند. از سوی دیگر نگهداری و انتشار اسناد، کتاب‌ها و دانشنامه‌های گوناگون در مورد آزادگان به صورت چاپی، که عموماً از حجم بالایی برخوردارند و بیشتر در آرشیوها وکتابخانه ها جای دارند، مانع از دسترسی آسان به این مطالب ارزشمند می‌شود. بر همین اساس استفاده از کتب و منابع چاپی به تدریج جای خود را به فضای مجازی و وب داده است. اما این فضای جدید نیز مسئلة نشر گسترده مطالب غیرموثق در خصوص آزادگان دفاع مقدس و مشکل استناد به این مطالب را افزایش داده است. تدوین دانشنامة ویکی آزادگان ازآن‌رو از اهمیت شایانی برخوردار است که اولاً در چارچوب اصول و ضوابط مشخص، بستر مناسبی برای تأمین مطالب معتبر در مورد آزادگان دفاع مقدس، توسط خود آزادگان و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی متعدد فراهم می‌سازد و ثانیاً دسترسی آسان به این مطالب در فضای مجازی را امکان‌پذیر می‌کند.

اهداف

رصد و پایش وضعیت آثار منتشرشدة مرتبط با اسارت و آزادگان

مصونیت آثار و ارزش‌های مرتبط با اسارت و آزادگان از خطر تحریف و ازبین‌رفتن

گردآوری، نگهداری و ذخیره آثار و ارزش‌های اسارت و آزادگان با رویکرد فراگیر و نیز روایت‌ها و خاطره‌های آزادگان از دوران اسارت با استفاده از روش‌های ویکی پدیا

فرآهم‌آمدن اطلاعات، دانش، اسناد و آثار قابلاعتماد و روزآمد، در زمینة اسارت و آزادگان

تأمین دسترسی آسان و سریع به اطلاعات، دانش، اسناد و آثار مرتبط با اسارت و آزادگان، در فضای مجازی

اشاعه و نشر اطلاعات، دانش، اسناد و آثار برگزیده و منتخب در زمینة آثار و ارزش‌های اسارت و آزادگان

ایجاد انسجام، تعامل و هم‌افزایی میان ظرفیت‌ها و فعالیت‌های پراکندة نهادها، دستگاه‌ها و مؤسسات مختلف در زمینة حفظ و نشر آثار و ارزش‌های مرتبط با اسارت و آزادگان

اعتباربخشی به روایت‌ها، اطلاعات و محتوای مرتبط با اسارت و آزادگان و حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی‌اکبر ابوترابی و پیشگیری از خطر تحریف و انحراف

شناسائی هسته‌های پژوهشی در حوزه‌های موضوعی مرتبط به منظور برنامه‌ریزی و اجرای پژوهش‌های گروهی هدفمند

تدوین شیوه‌نامه‌ها و استانداردهای موردنیاز در زمینه سازماندهی اطلاعات و دانش‌های مرتبط با موضوع اسارت و آزادگان

رصد وضعیت پایان‌نامه های دانشگاهی و طرح‌های تحقیقاتی انجام شده در حوزه‌های موضوعی مرتبط با اسارت و آزادگان

طراحی ساز و کارهای مناسب برای معرفی و تعامل هرچه بهتر آزادگان و پژوهشگران و متخصصان مرتبط

تلاش برای برقراری پیوندهای مناسب با سایر مؤسسات و مراکز پژوهشی کشور

گروه علمی و تخصصی ویکی آزادگان

هسته اولیه سامانه ویکی آزادگان، دانشنامه آزادگان، کتاب‌شناسی اسارت ابوترابی، نگاره‌نگاشت وکتاب‌شناسی اسارت است که محتوای آنها در سامانة ویکی آزادگان وارد ‌می‌شود. تدوین بقیة مطالب توسط جامعة آزادگان شامل آزادگان و بستگان درجه ۱ آنها شامل والدین، همسر، فرزندان و نسل بعدی آنها و همچنین کارگزاران امور اسرا و آزادگان (در دوران اسارت و پس‌از آزادی)، با رعایت و نظارت اعضای ناظر بر صحت و راستی‌آزمایی محتوا و استناد انجام شد، همچنین تقسیم‌بندی ویکی در این پلتفرم براساس اردوگاه‌ها شکل گرفته است. اردوگاه‌های آزادگان هرکدام اتفاقات و موضوعات خودش را دارد و حاوی اشتراکات و تفاوت‌هایی است. قطعاً نظارت روی محتوا اصلی‌ترین مأموریت ماست. در داننشنامة آنلاین آزادگان هر یک از اسارتگاه‌ها (اردوگاه‌ها)، یک گروه ناظر محتوا از افراد واجدشرایط تعیین ‌شده است تا کار راهبری، نظارت، ارزیابی و ویرایش محتوای مربوط به هر اردوگاه و آزادگان آن اردوگاه را بر عهده بگیرند.

ویژگی‌های ویکی آزادگان

امکان قابلیت ویرایش دائمی مداخل وجود دارد؛

امکان به‌روزکردن و افزودن اطلاعات مقاله‌ها، خاطرات و سایر منابع اطلاعاتی وجود دارد؛

وجود صفحة تاریخچة مطالب ایجاد خواهد شد. در صفحة تاریخچه هرگونه تغییری که در مطلب یا نوشته رخ داده است، قابل‌مشاهده است. مراجعه‌کنندگان می‌توانند از تغییرات ایجادشده و نویسندگان مطالب آگاهی یابند؛

همة تغییرات ایجادشده در صفحات ویکی آزادگان در معرض دید کاربران قرار می‌گیرد؛

امکان بازیابی مطالب و تغییراتی که در گذشته اتفاق افتاده است وجود دارد؛

برقراری ارتباط و پیوندهای معنایی مدخل‌ها با یکدیگر، به این صورت که خواننده مطالب می‌تواند برای فهم هریک از عبارات به‌کاررفته در متن، بدون جستجو و در همان لحظه، صفحة مربوط به آن مفهوم را باز کرده و مطالعه کند. این ویژگی باعث می‌شود مراجعه‌کننده بتواند هنگام مطالعه هر مدخل، به‌سادگی به تمام مفاهیم به‌کاررفته در آن مدخل نیز دست یابد و اطلاعات کاملی دربارة موضوع موردمطالعه به‌دست بیاورد.

استفاده از رده‌ها در انتهای مطالب وجود دارد، رده‌ها فهرست موضوعی دانشنامه آنلاین آزادگان هستند؛

براساس الگوی ناوبری یا ناوباکس شکل گرفته است، الگوهای ناوبری الگوهایی هستند که مفاهیم مرتبط با مطالب را در جعبه‌ای افقی در پایین مطلب مندرج در ویکی جمع‌آوری می‌کند. ناوبری‌ها گاه به‌صورت جعبة عمودی در بالای مطالب مندرج در ویکی کاربرد دارند.

جعبة اطلاعات یا اینفو باکس دارد. اینفوباکس الگوهایی است که معمولاً در بالای مقاله قرار می‌گیرند و نقش جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت مختصر را دارند. با مراجعه به جعبة اطلاعات، می‌توان بدون مطالعه مطلب از اطلاعات اصلی مندرج در متن مطالب آگاه شد.

صفحات بحث در کنار صفحات مقالات قرار گرفته است. این صفحه امکان مشارکت افراد درمطالب مندرج در ویکی را افزایش می‌دهد. ازطریق صفحة بحث، کاربرها می‌توانند نظرات خود را دربارة مطالب موردنظر ابراز کنند و این مسئله به غنای شکلی و محتوایی مطالب کمک می‌کند.

پیوند مطالب ویکی به کتابخانة دیجیتالی مؤسسه آزادگان. منابع و پاورقی مقالات به کتابخانة دیجیتالی ‌مؤسسه فرهنگی‌هنری پیام آزادگان ارجاع داده می‌شوند. بدین معنی که با کلیک بر روی هر پاورقی به کتاب موردنظر در کتابخانة دیجیتالی مؤسسه فرهنگی‌هنری پیام آزادگان منتقل‌شده و کاربر ‌می‌تواند به کتاب و منبع موردنظر دسترسی پیدا کند. انتقال مطالب دانشنامه آنلاین آزادگان به کتابخانة دیجیتالی مؤسسه پیام آزادگان و پایگاه‌های دیگر نیز امکان‌پذیر است.

چگونگی ارسال مطالب توسط آزادگان

فضایی موقت و public برای همة آزادگان ایجاد شد تا همة آزادگان به‌طور مستقیم به ورود اطلاعات بپردازند که محتواها شامل متن باز، مطالب و اطلاعات و خاطره های دوران اسارت خود را در قالب های مختلف از جمله سرگذشت‌نامه خودنویس، خاطره، تجربه نگاری، وقایع نگاری، روزشمار در این فضای موقت واسپاری کردند و مطالب به نام خود ازادگان ثبت شد.

فرم مربوط به ارسال خاطرات و تجربیات آزادگان

به ازای هر مطلب و کیفیت آن نیز امتیازی به نویسنده مطلب تعلق می‌گیرد و بر اساس امتیازات مجموعه مطالب هر فرد، آزادگان فعال به رتبه‌های عالی، ارشد و خوب، رتبه‌بندی می‌شوند و در دوره‌های زمانی مشخص به روش‌های مقتضی از آنان تقدیر و تجلیل به‌عمل می‌آید. پیش‌بینی و اعلام جوایز معنوی مانند سفر زیارتی برای آزادگان فعال در این زمینه می‌تواند مشوق مناسبی باشد.